Cyflwyniad

Mae anhunedd yn golygu eich bod yn cael trafferth cysgu yn rheolaidd. Mae'n gwella fel arfer os newidiwch eich arferion cysgu. 

Gwirio a oes gennych anhunedd

Mae gennych anhunedd os ydych yn profi'r symptomau hyn yn rheolaidd:

• anhawster cysgu
• deffro yn ystod y nos
• deffro sawl gwaith yn ystod y nos
• deffro’n gynnar yn y bore a methu mynd i gysgu eto
• ei chael hi'n anodd cysgu yn y dydd er eich bod wedi blino
• teimlo’n flin ac yn flinedig, a
• ei chael hi’n anodd canolbwyntio yn ystod y dydd oherwydd eich bod wedi blino

Os cewch anhunedd am gyfnod byr (llai na 3 mis), anhunedd tymor byr yw'r enw ar hwn. Gelwir anhunedd sy'n para 3 mis neu fwy yn anhunedd tymor hir. 

Faint o gwsg sydd ei angen arnoch

Mae ar bobl angen symiau gwahanol o gwsg. Ar gyfartaledd: 

• oedolion - 7-9 awr
• plant - 9-13 awr
• plant bach a babanod - 12-17 awr

Mwy na thebyg nad ydych yn cael digon o gwsg os ydych wedi blino trwy'r amser yn ystod y dydd. 

Beth sy'n achosi anhunedd

Yr achosion mwyaf cyffredin yw: 

• straen, gorbryder neu iselder
• swn
• ystafell sy'n rhy boeth neu'n rhy oer
• gwely anghyfforddus
• alcohol, caffein neu nicotin
• cyffuriau fel cocen neu ecstasi
• jetludedd
• gwaith sifft

Sut gallwch chi drin anhunedd eich hun

Mae anhunedd yn gwella fel arfer wrth i chi newid eich arferion cysgu:

Gwnewch:

• fynd i'r gwely a deffro yr un pryd bob dydd - ewch i'r gwely dim ond pan fyddwch wedi blino
• ymlacio o leiaf awr cyn mynd i'r gwely - e.e. ewch i gael bath neu ddarllen llyfr
• yn siwr bod eich ystafell wely'n dywyll a thawel - defnyddiwch lenni trwchus, bleinds, gorchudd llygaid neu blygiau clustiau
• ymarfer corff yn rheolaidd yn ystod y dydd
• yn siwr bod eich matres, gobenyddion a gorchuddion yn gyfforddus

Peidiwch

• ysmygu neu yfed alcohol, te na choffi am o leiaf 6 awr cyn mynd i'r gwely
• bwyta pryd mawr o fwyd yn hwyr yn y nos
• ymarfer corff o leiaf 4 awr cyn mynd i'r gwely
• gwylio teledu neu ddefnyddio dyfeisiau cyn mynd i'r gwely - bydd y golau'n peri i chi fod yn fwy effro
• cysgu yn ystod y dydd
• gyrru os ydych wedi blino
• cysgu mewn wedi noswaith ddrwg o gwsg - cadwch at eich oriau rheolaidd

Sut gall fferyllydd helpu gydag anhunedd

Gallwch brynu tabledi neu hylifau (cymhorthion cysgu) mewn fferyllfa a allai eich helpu i gysgu'n well. 

Mae rhai yn cynnwys cynhwysion naturiol (valerian, lafant neu felatonin) tra bod eraill, fel Nytol, yn wrth-histaminau. 

Ni allant gael gwared ar anhunedd ond gallent eich helpu i gysgu'n well am wythnos neu ddwy. Ni ddylech eu cymryd am fwy na hyn o amser. 

Gall rhai o'r cynhyrchion hyn gael sgil-effeithiau, er enghraifft, gallent eich gwneud yn gysglyd. Gallai hyn olygu y bydd yn anodd i chi wneud rhai pethau, fel gyrru. 

Gwiriwch gyda'ch meddyg cyn cymryd unrhyw beth am eich problemau cysgu.

Ewch i weld meddyg teulu os:

• nad yw newid eich arferion cysgu wedi gweithio
• rydych wedi cael trafferth cysgu ers misoedd
• yw eich anhunedd yn effeithio ar eich bywyd bob dydd mewn ffordd sy'n ei gwneud yn anodd i chi ymdopi

Triniaethau gan feddyg teulu

Bydd eich meddyg teulu'n ceisio darganfod beth sy'n achosi'r anhunedd er mwyn i chi gael y driniaeth gywir. 

Weithiau, cewch eich cyfeirio at therapydd i gael therapi ymddygiad gwybyddol. 

Gall hyn eich helpu  newid y meddyliau a'r ymddygiadau sy'n eich atal rhag cysgu. 

Anaml iawn fydd meddygon teulu'n rhagnodi tabledi cysgu i drin anhunedd. Gall tabledi cysgu gael sgil-effeithiau difrifol a gallech ddechrau bod yn ddibynnol arnynt. 

Rhagnodir tabledi cysgu am ychydig ddyddiau neu wythnosau os:

• yw eich anhunedd yn ddrwg iawn
• nad yw triniaethau eraill wedi gweithio