Cyfathrebu â rhywun â dementia
Mae dementia yn salwch cynyddol a fydd, dros amser, yn effeithio ar allu rhywun i gofio a deall ffeithiau beunyddiol sylfaenol, fel enwau, dyddiadau a lleoedd.
Bydd dementia yn effeithio'n raddol ar y ffordd y mae person yn cyfathrebu. Bydd eu gallu i gyflwyno syniadau rhesymegol ac i resymu yn amlwg yn newid.
Os ydych chi'n gofalu am berson â dementia, efallai y bydd yn rhaid i chi ddechrau trafodathau i gael y person i siarad. Mae hyn yn gyffredin. Mae eu gallu i brosesu gwybodaeth yn gwaethygu'n raddol a gall eu hymatebion gael eu gohirio.
Annog rhywun â dementia i gyfathrebu
Ceisiwch ddechrau sgyrsiau gyda'r person rydych chi'n gofalu amdano, yn enwedig os ydych chi'n sylwi eu bod yn dechrau llai o sgyrsiau eu hunain. Gall helpu i:
- siarad yn glir ac yn araf, gan ddefnyddio brawddegau byr
- gwneud cyswllt llygad â'r person pan fyddant yn siarad neu'n gofyn cwestiynau
- rhoi amser iddynt ymateb, oherwydd efallai y byddant dan bwysau os ydych chi'n ceisio cyflymu eu hatebion
- eu hannog i ymuno â sgyrsiau gydag eraill, lle bo hynny'n bosibl
- gadewch iddynt siarad drostynt eu hunain yn ystod trafodaethau am eu lles neu faterion iechyd
- ceisiwch beidio â'u nawddogi, na gwawdio beth maen nhw'n ei ddweud
- cydnabod yr hyn y maent wedi'i ddweud, hyd yn oed os nad ydynt yn ateb eich cwestiwn, neu os yw'r hyn y maent yn ei ddweud yn ymddangos allan o gyd-destun - dangoswch eich bod wedi eu clywed a'u hannog i ddweud mwy am eu hateb
- rhoi dewisiadau syml iddyn nhw - osgoi creu dweisiadau neu opsiynau cymhleth iddyn nhw
- defnyddio ffyrdd eraill o gyfathrebu - fel aralleirio cwestiynau oherwydd na allant ateb yn y ffordd yr oeddent yn arfer
Mae gan y Gymdeithas Alzheimer lawer o wybodaeth a all helpu, gan gynnwys manylion am ddatblygiad dementia a chyfathrebu.
Cyfathrebu trwy iaith y corff a chyswllt corfforol
Nid siarad yn unig yw cyfathrebu. Gall ystumiau, symudiadau a mynegiant wynebol i gyd gyfleu ystyr neu eich helpu i gyfleu neges. Mae iaith y corff a chyswllt corfforol yn dod yn arwyddocaol pan fydd lleferydd yn anodd i berson â dementia.
Pan fydd rhywun yn cael anhawster siarad neu ddeall, ceisiwch:
- bod yn amyneddgar a cadw'n estmyth, a all helpu'r person i gyfathrebu'n haws
- cadw naws eich llais yn gadarnhaol ac yn gyfeillgar, lle bo hynny'n bosibl
- siarad â nhw o bellter parchus i osgoi eu bygwth - gall bod ar yr un lefel neu'n is na nhw (er enghraifft, os ydynt yn eistedd) hefyd helpu
- parchu neu ddal llaw y person wrth siarad â nhw i'w helpu i dawelu eu meddwl a gwneud i chi deimlo'n agosach - gwyliwch eu hiaith corff a gwrando ar yr hyn maen nhw'n ei ddweud i weld a ydyn nhw'n gyfforddus gyda chi wneud hyn
Mae'n bwysig eich bod yn annog y person i gyfathrebu'r hyn y mae arnynt ei eisiau, fodd bynnag. Cofiwch, mae pob un ohonom yn ei weld hi'n rhwystredig pan na allwn gyfathrebu'n effeithiol, neu gael ein camddeall.
Gwrando ar rywun â dementia a'i ddeall
Mae cyfathrebu yn broses ddwy ffordd. Fel gofalwr rhywun â dementia, mae'n debyg y bydd yn rhaid i chi ddysgu "gwrando" yn fwy gofalus.
Efallai y bydd angen i chi fod yn fwy ymwybodol o negeseuon di-eiriau, fel mynegiant wynebol ac iaith y corff. Efallai y bydd yn rhaid i chi ddefnyddio mwy o gyswllt corfforol, fel cysuron cysur ar y fraich, neu wenu yn ogystal â siarad.
Gall gwrando gweithredol helpu:
- defnyddiwch gyswllt llygaid i edrych ar y person, a'u hannog i edrych arnoch chi pan fydd y naill neu'r llall ohonoch yn siarad
- ceisiwch beidio â thorri ar eu traws, hyd yn oed os ydych chi'n meddwl ei bod chi'n gwybod beth maen nhw'n ei ddweud
- stopiwch yr hyn rydych chi'n ei wneud fel y gallwch roi eich sylw llawn i'r person tra'i fod yn siarad
- lleihau gwrthdyniadau a allai fod yn ffordd o gyfathrebu, fel y teledu neu'r radio yn chwarae'n rhy uchel, ond gwiriwch bob amser a yw'n iawn gwneud hynny
- ailadrodd yr hyn a glywsoch yn ôl i'r person a gofynnwch a yw'n gywir, neu gofynnwch iddo ailadrodd yr hyn a ddywedodd
- "gwrando" mewn ffordd wahanol - ysgwyd eich pen, troi i ffwrdd neu lygru yn ffyrdd amgen o ddweud na neu fynegi anghymeradwyaeth