Cyflwyniad
Mae agen refrol yn rhwyg neu'n friw agored (wlser) sy'n datblygu yn leinin y llwybr rhefrol.
Y llwybr rhefrol yw rhan olaf y coluddyn mawr. Mae wedi'i leoli rhwng y rectwm - lle mae carthion yn cael eu storio - a'r agoriad yn y pen ôl y mae carthion yn pasio trwyddo (anws).
Symptomau agen refrol
- gwewyr pan fyddwch chi'n pasio carthion, a ddilynir yn aml gan boen llosgi dwfn a allai bara sawl awr
- gwaedu pan fyddwch chi'n pasio carthion - mae'r rhan fwyaf o bobl yn sylwi ar ychydig bach o waed coch llachar naill ai yn eu carthion neu ar y papur ty? bach
Pryd i fynd at eich meddyg teulu
Ewch at eich meddyg teulu os ydych chi'n credu bod gennych chi agen refrol. Peidiwch â? gadael i deimladau chwithig eich atal rhag ceisio cymorth: mae agennau rhefrol yn broblem gyffredin y mae meddygon teulu'n gyfarwydd â delio â nhw.
Mae'r rhan fwyaf o agennau rhefrol yn gwella heb driniaeth, ond bydd eich meddyg teulu eisiau diystyru cyflyrau eraill sydd â? symptomau tebyg, fel y peils (haemoroidau).
Gall eich meddyg teulu hefyd roi gwybod i chi am bethau y gallwch chi eu gwneud i'ch helpu eich hun a thriniaethau a all leddfu eich symptomau a'i gwneud hi'n llai tebygol y byddwch yn cael rhagor o agennau.
Gwneud diagnosis o agennau rhefrol
Bydd eich meddyg teulu yn eich holi am eich symptomau a'r math o boen rydych chi wedi bod yn ei gael. Fe allai hefyd eich holi am eich arferion ty? bach. Fel arfer, bydd yn gallu gweld yr agen trwy agor eich pen ôl yn dyner.
Nid yw archwiliad byseddol o'r rectwm - lle mae eich meddyg teulu'n gwisgo maneg ac yn rhoi ei fys wedi'i iro i mewn i'ch anws i deimlo am annormaleddau - yn cael ei ddefnyddio fel arfer i wneud diagnosis o agennau rhefrol oherwydd bod hynny'n debygol o fod yn boenus.
Efallai y bydd eich meddyg teulu'n eich atgyfeirio ar gyfer asesiad arbenigol os yw'n credu y gallai rhywbeth difrifol fod yn achosi eich agen.
Gallai hyn gynnwys archwiliad mwy trylwyr o'ch anws a gynhelir gan ddefnyddio anesthetig i leihau'r poen gymaint â? phosibl,
Weithiau, gallai pwysedd y sffincter rhefrol gael ei fesur os nad yw'r agen wedi ymateb i driniaethau syml. Y sffincter rhefrol yw'r cylch o gyhyrau sy'n agor a chau'r anws.
Beth sy'n achosi agennau rhefrol?
Fel arfer, mae agennau rhefrol yn cael eu hachosi gan niwed i leinin yr anws neu'r llwybr rhefrol.
Mae'r rhan fwyaf o achosion yn digwydd mewn pobl sy'n rhwym, yn enwedig pan fydd carthion arbennig o galed neu fawr yn rhwygo leinin y llwybr rhefrol.
Mae achosion posibl eraill agennau rhefrol yn cynnwys:
Nid yw'r achos yn eglur mewn llawer o achosion.
Pwy sy'n cael ei effeithio?
Mae agennau rhefrol yn gymharol gyffredin, ac amcangyfrifir y byddant yn effeithio ar 1 o bob 10 o bobl rywbryd yn ystod eu bywydau.
Mae agennau rhefrol yn effeithio ar y ddau ryw i'r un graddau ac yn digwydd mewn pobl o bob oed, gan gynnwys plant ifanc iawn. Fodd bynnag, mae'r rhan fwyaf o achosion yn digwydd mewn plant ac oedolion ifanc rhwng 10 a 30 oed.
Trin ac atal agennau rhefrol
Fel arfer, mae agennau rhefrol yn gwella o fewn ychydig wythnosau heb yr angen am driniaeth. Fodd bynnag, gallant ddigwydd eto os ydynt yn cael eu hachosi gan rwymedd nad yw'n cael ei drin.
Mae symptomau agennau rhefrol rhai pobl yn para chwe wythnos neu fwy (agennau rhefrol cronig).
Gallwch wneud rhai pethau i'ch helpu i basio carthion yn haws. Bydd hyn yn rhoi cyfle i agennau sydd eisoes yn bodoli wella, yn ogystal â lleihau eich tebygolrwydd o ddatblygu agennau newydd yn y dyfodol.
Dyma rai pethau y gallwch chi eu gwneud i osgoi mynd yn rhwym:
- bwyta digon o ffeibr yn eich deiet, fel ffrwythau a llysiau a bara, pasta a reis cyflawn - dylai oedolion geisio bwyta o leiaf 18g o ffeibr y dydd
- yfed digon o hylifau er mwyn sicrhau eich bod chi wedi'ch hydradu
- peidio ag anwybyddu'r awydd i basio carthion - gall hyn achosi i'ch carthion fynd yn sych ac yn fwy anodd eu pasio
- ymarfer corff yn rheolaidd - dylech geisio gwneud o leiaf 150 munud o weithgarwch corfforol bob wythnos
Gallwch helpu i leddfu'r poen trwy gymryd cyffuriau lleddfu poen syml, fel parasetamol neu ibuprofen, neu drwy wlychu eich pen ôl mewn bath cynnes sawl gwaith y dydd, yn enwedig ar ôl mynd i'r ty bach.
Gall eich meddyg teulu roi meddyginiaeth ar bresgripsiwn hefyd i helpu i leddfu eich symptomau a chyflymu'r broses wella.
Gall hyn gynnwys carthyddion i'ch helpu i basio carthion yn haws ac eli lleddfu poen y gallwch ei roi yn syth ar eich anws.
Efallai y bydd llawdriniaeth yn cael ei hargymell mewn achosion parhaus o agennau rhefrol lle nad yw dulliau hunangymorth a meddyginiaeth wedi helpu.
Mae llawdriniaeth yn ffordd effeithiol iawn o drin agennau rhefrol yn aml, ond mae cymhlethdodau'n bosibl weithiau, fel colli rheolaeth ar y coluddyn (anymataliaeth y coluddyn) dros dro neu'n barhaol.
Triniaeth
Yn yr un modd â thoriadau neu rwygiadau bychain eraill i'r croen, bydd agen refrol yn aml yn gwella ar ei phen ei hun ymhen ychydig wythnosau.
Fodd bynnag, dylech fynd at eich meddyg teulu os oes gennych chi agen refrol oherwydd gall ef neu hi roi cyngor a meddyginiaethau i chi i helpu i leddfu eich symptomau a chaniatáu i'r agen wella'n gyflymach.
Bydd y rhan fwyaf o agennau rhefrol yn gwella gyda thriniaeth, ond gallant ddigwydd eto'n rhwydd, yn enwedig os nad ydych chi'n dilyn y cyngor hunangymorth isod.
Hunangymorth
Mae nifer o ddulliau hunangymorth y gallai eich meddyg teulu eu hargymell i liniaru rhwymedd a lleihau'r poen a achosir gan agennau rhefrol.
Gall lliniaru rhwymedd ganiatá?u i agennau rhefrol wella a lleihau'r tebygrwydd y bydd agennau eraill yn datblygu yn y dyfodol.
Mae dulliau hunangymorth yn cynnwys:
-
cynyddu faint o ffeibr rydych chi'n ei fwyta bob dydd trwy gynnwys digon o fwydydd ffeibr uchel yn eich deiet, fel ffrwythau, llysiau a grawn cyflawn
- osgoi dadhydradu trwy yfed digon o ddwr
- ceisio gwneud mwy o ymarfer corff - er enghraifft, trwy fynd am dro neu allan i redeg bob dydd
- penderfynu ar le ac adeg o'r dydd pryd y gallwch dreulio amser ar y ty bach yn gyfforddus
- peidio ag oedi mynd i'r ty bach pan fyddwch chi'n teimlo'r awydd i fynd
- os ydych chi'n defnyddio llieiniau gwlyb (wet wipes), ceisiwch osgoi cynhyrchion sy'n cynnwys persawr neu alcohol oherwydd gallai hyn arwain at anghysur neu gosi - os ydych chi'n defnyddio papur ty bach, defnyddiwch frand meddal a cheisiwch beidio â sychu'n rhy galed
- gwlychu eich pen ô?l mewn bath cynnes sawl gwaith y dydd, yn enwedig ar ôl mynd i'r ty? bach, er mwyn llacio'r cyhyrau yn eich anws
Meddyginiaethau
Mae nifer o wahanol feddyginiaethau y gallai eich meddyg teulu eu hargymell i helpu i leddfu eich symptomau a chaniatá?u i'ch agen refrol wella.
Carthyddion
Math o feddyginiaeth sy'n gallu eich helpu i basio carthion yn haws yw carthyddion.
Bydd oedolion sydd ag agen refrol fel arfer yn cael tabledi neu ronynnau carthydd swmp-ffurfiol ar bresgripsiwn. Mae'r rhain yn gweithio trwy helpu eich carthion i gadw hylif, gan eu gwneud nhw'n fwy meddal ac yn llai tebygol o sychu.
Bydd plant sydd ag agen refrol fel arfer yn cael toddiant carthydd osmotig a gymerir trwy'r geg ar bresgripsiwn. Mae'r math hwn o garthydd yn gweithio trwy gynyddu faint o hylif sydd yn y coluddion, sy'n helpu i ysgogi'r corff i basio carthion.
Efallai y bydd eich meddyg teulu'n argymell dechrau'r driniaeth ar ddos isel a'i gynyddu'n raddol bob ychydig ddydd hyd nes y byddwch chi'n gallu pasio carthion meddal bob un neu ddau ddydd.
Cyffuriau lleddfu poen
Os ydych chi'n dioddef poen llosgi hirfaith ar ôl pasio carthion, mae'n bosibl y bydd eich meddyg yn argymell eich bod chi'n cymryd cyffuriau lleddfu poen cyffredin dros y cownter, fel parasetamol neu ibuprofen.
Os byddwch chi'n penderfynu cymryd y meddyginiaethau hyn, gwnewch yn siwr eich bod chi'n dilyn y cyfarwyddiadau dos ar y daflen gwybodaeth i'r claf neu'r pecyn.
Glyseryl trinitrate
Os nad yw eich symptomau'n gwella o fewn wythnos neu ddwy, mae'n bosibl y bydd eich meddyg teulu'n rhoi meddyginiaeth o'r enw glyseryl trinitrate (GTN) i chi ar bresgripsiwn. Eli ydyw sy'n cael ei roi'n uniongyrchol ar ardal yr anws, ddwywaith y dydd fel arfer.
Mae GTN yn gweithio trwy ymestyn y pibellau gwaed yn yr anws ac o'i amgylch, sy'n helpu i gynyddu'r cyflenwad gwaed i'r agen, gan ei helpu i wella'n gyflymach.
Mae hefyd yn gallu helpu i leihau'r pwysedd yn eich llwybr rhefrol, a ddylai helpu i leddfu'r poen.
Bydd y rhan fwyaf o agennau acíwt, sy'n bresennol am lai na chwe wythnos, yn gwella gyda thriniaeth GTN. Mae tua 7 o bob 10 o agennau cronig yn gwella gyda therapi GTN os caiff ei ddefnyddio'n gywir.
Mae cur pen / pen tost yn sgîl-effaith cyffredin iawn o'r math hwn o eli GTN, sy'n effeithio ar hyd at hanner y bobl sy'n ei ddefnyddio.
Gallai rhai pobl hefyd deimlo ychydig o bendro neu deimlo'n benysgafn ar ôl defnyddio GTN. Nid yw'n addas i blant a dylai menywod sy'n feichiog neu sy'n bwydo ar y fron fod yn ofalus wrth ei ddefnyddio.
Os yw cur pen / pen tost yn achosi problem, efallai y bydd lleihau dos yr eli am ychydig ddiwrnodau yn helpu. Mae'n aml yn well defnyddio ychydig bach o eli o faint pysen bump neu chwe gwaith y dydd na defnyddio mwy ohono ddwywaith y dydd.
Gwnewch yn siwr eich bod chi'n rhoi'r eli ar y croen o amgylch yr anws ac nad ydych chi'n ei wthio i mewn i'r llwybr rhefrol.
Fel arfer, bydd rhaid i chi ddefnyddio eli GTN am chwe wythnos o leiaf, neu hyd nes y bydd eich agen wedi gwella'n llwyr.
Anesthetigion argroenol
Os oes gennych chi boen rhefrol difrifol, efallai y bydd eich meddyg teulu'n rhoi anesthetig argroenol i chi ar bresgripsiwn i fferru'ch anws cyn i chi basio carthion.
Mae meddyginiaeth argroenol yn un rydych chi'n ei rhoi'n uniongyrchol ar yr ardal sydd wedi'i heffeithio. Ni fydd yn helpu agennau i wella, ond fe all helpu i leddfu'r poen.
Yr anesthetig argroenol sy'n cael ei roi ar bresgripsiwn amlaf ar gyfer agennau rhefrol yw lidocaine, sy'n dod naill ai ar ffurf gel neu eli. Bydd lidocaine yn cael ei ddefnyddio fel arfer am un i ddwy wythnos yn unig, oherwydd dylai'r agen ddechrau gwella o fewn y cyfnod hwnnw.
Atalyddion sianel calsiwm
Mae atalyddion sianel calsiwm, fel diltiazem, yn fath o feddyginiaeth sy'n cael ei defnyddio fel arfer i drin pwysedd gwaed uchel (gorbwysedd).
Fodd bynnag, mae atalyddion sianel calsiwm argroenol sy'n cael eu rhoi yn uniongyrchol ar yr anws wedi profi i fod yn ddefnyddiol hefyd wrth drin rhai pobl sydd ag agennau rhefrol.
Mae atalyddion sianel calsiwm yn gweithio trwy lacio cyhyr y sffincter a chynyddu'r cyflenwad gwaed i'r agen.
Mae sgî?l-effeithiau yn gallu cynnwys cur pen / pen tost, pendro, a chosi neu losgi yn y man lle'r ydych chi'n rhoi'r feddyginiaeth. Dylai unrhyw sgîl-effeithiau bylu o fewn ychydig ddiwrnodau pan fydd eich corff yn dod yn gyfarwydd â'r feddyginiaeth.
Credir bod atalyddion sianel calsiwm tua'r un mor effeithiol ag eli GTN wrth drin agennau rhefrol, ac mae'n bosibl y câ?nt eu rhoi ar bresgripsiwn os nad yw meddyginiaethau eraill wedi helpu.
Yn yr un modd ag eli GTN, bydd rhaid i chi ddefnyddio atalyddion sianel calsiwm am chwe wythnos o leiaf fel arfer, neu hyd nes y bydd eich agen wedi gwella'n llwyr
Pigiadau tocsin botwlinwm
Mae tocsin botwlinwm yn driniaeth gymharol newydd ar gyfer agennau rhefrol. Mae'n cael ei ddefnyddio fel arfer os nad yw meddyginiaethau eraill wedi helpu. Gwenwyn pwerus yw'r tocsin botwlinwm sy'n ddiogel ei ddefnyddio mewn dosau bach.
Os oes gennych chi agen refrol, gellir defnyddio pigiad o'r tocsin i barlysu eich cyhyr sffincter. Dylai hyn atal y cyhyr rhag gwingo, gan helpu i leihau poen a chaniatáu i'r agen wella.
Nid yw'n glir pa mor effeithiol yn union yw pigiadau tocsin botwlinwm ar gyfer agennau rhefrol, ond mae ymchwil yn awgrymu eu bod nhw'n helpu mwy na hanner y bobl sy'n dioddef o'r cyflwr. Mae hyn yn debyg i gael triniaeth ag eli GTN ac atalyddion sianel calsiwm argroenol.
Mae effeithiau pigiadau tocsin botwlinwm yn para tua dau i dri mis, a ddylai fod yn ddigon o amser i'r agen wella, fel arfer.
Dilyn i fyny
Mae'n bosibl y bydd apwyntiad dilyn i fyny yn cael ei drefnu ychydig wythnosau ar ôl i chi ddechrau eich triniaeth. Bydd hyn yn caniatáu i'ch meddyg teulu archwilio bod eich agen wedi gwella, neu ei bod yn dangos arwyddion digonol o welliant.
Os yw'r agen wedi gwella'n llwyr, efallai y bydd eich meddyg teulu'n argymell eich bod chi'n trefnu apwyntiad dilyn i fyny arall ychydig wythnosau'n ddiweddarach.
Os yw'ch agen refrol yn arbennig o ddifrifol neu os nad yw'n ymateb i driniaeth ar ôl wyth wythnos, efallai y bydd rhaid i chi gael eich atgyfeirio i lawfeddyg y colon a'r rhefr, sef meddyg sy'n arbenigo mewn cyflyrau sy'n effeithio ar y rectwm a'r anws, ar gyfer triniaeth arbenigol. Mae hyn fel arfer yn golygu cael rhyw fath o lawdriniaeth.
Llawdriniaeth
Efallai y bydd llawdriniaeth yn cael ei hargymell os nad yw triniaethau eraill wedi gweithio.
Ystyrir yn gyffredinol mai dyma'r math mwyaf effeithiol o driniaeth ar gyfer agennau rhefrol, gyda mwy na 90% o bobl yn profi canlyniadau tymor hir da. Fodd bynnag, mae cymhlethdodau'n bosibl weithiau.
Mae nifer o wahanol dechnegau llawdriniol y gellir eu defnyddio i drin agennau rhefrol. Mae'r prif dechnegau a ddefnyddir yn cael eu hamlinellu isod.
Sffincterectomi ochrol
Mae sffincterectomi ochrol yn golygu gwneud toriad bach yn y cylch cyhyrol o amgylch y llwybr rhefrol (sffincter) er mwyn helpu i leihau'r tyndra yn eich llwybr rhefrol. Mae hyn yn caniatáu i'r agen refrol wella ac yn lleihau eich tebygrwydd o ddatblygu mwy o agennau.
Llawdriniaeth fer a chymharol syml ydyw sydd fel arfer yn cael ei chynnal o dan anesthetig cyffredinol ar sail claf dydd. Mae hyn yn golygu y byddwch chi'n cysgu pan fydd y weithdrefn yn cael ei chynnal, ond ni fydd rhaid i chi aros dros nos yn yr ysbyty, fel arfer.
Sffincterectomi ochrol yw un o'r triniaethau mwyaf effeithiol ar gyfer agennau rhefrol, gyda hanes da o lwyddiant. Bydd y rhan fwyaf o bobl yn gwella'n llwyr o fewn dwy i bedair wythnos.
Bydd llai nag 1 o bob 20 o bobl sy'n cael y math hwn o lawdriniaeth yn colli rheolaeth ar y coluddyn (anymataliaeth y coluddyn) i ryw raddau am gyfnod byr ar ôl y llawdriniaeth o ganlyniad i niwed i'r cyhyrau rhefrol.
Fodd bynnag, math ysgafn o anymataliaeth yw hyn fel arfer lle nad yw'r unigolyn yn gallu ymatal rhag torri gwynt, ac nid yw'n para mwy nag ychydig wythnosau fel arfer.
Cryfhau fflapiau rhefrol
Mae cryfhau fflapiau rhefrol yn golygu cymryd meinwe iach o ran arall o'ch corff a'i defnyddio i atgyweirio'r agen, gan felly wella'r cyflenwad gwaed i ardal yr agen.
Gallai'r weithdrefn hon gael ei hargymell i drin agennau rhefrol tymor hir (cronig) a achoswyd gan feichiogrwydd neu anaf i'r llwybr rhefrol.