Mae pydredd dannedd yn ddifrod i ddant ac mae'n cael ei achosi wrth i blac deintyddol droi siwgrau yn asid. 

Os gadewir i blac gronni, gall arwain at broblemau, fel tyllau yn y dannedd (carïedd dannedd) a chlefyd y deintgig.

Gall hyn arwain at grawniadau deintyddol. Casgliadau o grawn yw'r rhain wrth waelod y dant neu yn y deintgig. 

Symptomau pydredd dannedd 

Efallai na fydd pydredd dannedd yn achosi poen, ond gallech fod â'r canlynol:

• y ddannoedd – naill ai poen parhaus sy'n eich cadw chi ar ddihun neu boen miniog achlysurol heb achos amlwg
• dannedd sensitif – gallech deimlo tynerwch neu boen wrth fwyta neu yfed rhywbeth poeth, oer neu felys 
• smotiau llwyd, brown neu ddu yn ymddangos ar eich dannedd 
• anadl ddrwg 
• blas annymunol yn eich ceg 

Defnyddiwch ein Gwiriwr Symptomau Deintyddol.

Gweld deintydd

Os ydych chi'n amau bod gennych bydredd dannedd, ffoniwch eich deintyddfa.

Mae yna ffordd newydd o gofrestru'ch diddordeb ar gyfer lle mewn deintydd GIG. Bydd y Porth Mynediad Deintyddol yn darparu llwyfan canolog i fyrddau iechyd ddyrannu lleoedd ar gyfer triniaeth ddeintyddol arferol ar arferion deintyddol y GIG ledled Cymru.

Os oes angen gofal deintyddol brys arnoch chi, cysylltwch â llinell gymorth y GIG sy’n lleol i chi.

Ewch at y deintydd am archwiliadau mor aml ag y byddant yn cael eu hargymell, fel y gallant ddarganfod pydredd dannedd cyn gynted â phosibl.

Mae'n haws ac yn rhatach trin pydredd dannedd yn gynnar. 

Gall deintyddion ddarganfod pydredd dannedd a phroblemau pellach yn ystod archwiliad neu trwy wneud pelydr-X.

Triniaethau ar gyfer pydredd dannedd 

Pydredd dannedd ar y cychwyn 

Mae'n bosibl gwrthwneud pydredd dannedd ar y cychwyn, sef cyn bod twll wedi ffurfio yn y dant, trwy:

• leihau faint o fwydydd a diodydd siwgraidd rydych chi'n eu bwyta a'u hyfed, a pha mor aml 
• brwsio eich dannedd ddwywaith y dydd gyda phast dannedd fflworid

Gall eich deintydd roi gel neu farnais fflworid ar y dant dan sylw.

Mae fflworid yn cryfhau'r enamel, gan wella gallu dannedd i wrthsefyll asidau o blac sy'n achosi pydredd dannedd. 

Triniaethau ar gyfer tyllau mewn dannedd 

Pan fydd twll yn y dant, gall triniaeth gynnwys:

• llenwad neu gorun – mae hyn yn cynnwys tynnu'r pydredd deintiol a llenwi'r twll neu orchuddio'r dant 
• triniaeth sianel y gwreiddyn – tynnu pydredd sydd wedi lledaenu i ganol y dant lle mae'r gwaedlestri a'r nerfau (y bywyn) 
• tynnu rhan o'r dant neu'r cyfan ohono – hyn sy'n cael ei gynghori pan fydd difrod mawr i'r dant ac nid yw'n gallu cael ei adfer.

Cost triniaeth y GIG

Mae'r llywodraeth yn gosod costau'r GIG ac maen nhw'n safonol i holl gleifion y GIG. Caiff costau eu hasesu'n flynyddol ac maent yn newid bob mis Ebrill, fel arfer. 

Nid oes rhaid i rai pobl dalu am driniaeth ddeintyddol, gan gynnwys plant, menywod beichiog a mamau newydd. 

Gall help ariannol fod ar gael hefyd i bobl ar incwm isel.

Darllenwch fwy am:

Costau deintyddol y GIG a chael help gyda chostau deintyddol.

Mae cost triniaeth ddeintyddol breifat yn amrywio. Nid oes pris gosod. Os byddwch chi'n dewis gweld deintydd preifat, cytunwch ar y gost cyn dechrau cael triniaeth. 

Atal pydredd dannedd mewn oedolion 

Mae'n bosibl atal pydredd dannedd.

Y ffordd orau o osgoi pydredd dannedd a chadw eich deintgig mor iach â phosibl yw trwy:

• ymweld â'ch deintydd yn rheolaidd – bydd eich deintydd yn penderfynu pa mor aml y mae angen iddo eich gweld chi 
• bwytewch ac yfwch lai o fwydydd a diodydd siwgraidd a startsh
• Osgowch fwyta rhwng prydau neu o fewn awr cyn mynd i'r gwely 
• Mae rhai meddyginiaethau'n cynnwys siwgr, felly chwiliwch am rai heb siwgr, lle y bo'n bosibl 
• Brwsiwch eich dannedd gyda phast dannedd fflworid ddwywaith y dydd 
• Defnyddiwch edau ddeintiol a brwsh rhyngddeintiol unwaith y dydd 
• Ewch i weld eich deintydd neu feddyg teulu os oes gennych geg sych yn gyson – gall rhai meddyginiaethau, triniaethau neu gyflyrau meddygol achosi hyn 

Diogelu dannedd eich plant 

Gall sefydlu arferion bwyta da helpu eich plentyn i osgoi pydredd dannedd. Cyfyngwch ar faint o fyrbrydau a diodydd siwgraidd y mae'n eu hyfed a'u bwyta.

Dylai plant frwsio eu dannedd ddwywaith y dydd gan ddefnyddio past dannedd fflworid. Mae angen help ar blant o dan 8 oed lanhau eu dannedd. Gall fod angen help arnynt y tu hwnt i hyn, yn dibynnu ar anghenion y plentyn unigol. 

Am fwy o wybodaeth, gweler gwefan Cynllun Gwên. 

Beth sy'n achosi pydredd dannedd 

Mae bacteria sy'n byw yn y geg yn llunio gorchudd gludiog dros y dannedd, o'r enw plac deintiol.

Pan fyddwch chi'n bwyta ac yn yfed bwydydd a diodydd sy'n cynnwys siwgr, mae bacteria yn y plac yn troi'r siwgr yn egni. Ar yr un pryd, maen nhw'n cynhyrchu asid, sy'n gallu difrodi dannedd.

Gall yr asid dorri arwyneb eich dant i lawr, gan achosi tyllau. Heb driniaeth, gall y twll fynd yn ddyfnach a mynd yn boenus.

Yn y pen draw, gall y bacteria achosi haint yn y dant o'r enw crawniad deintiol. Os na chaiff ei drin, gall yr haint ledaenu i'r asgwrn wrth waelod y dant. Gall hyn arwain at chwyddo.

Mae mwy o gyngor yn y fideos isod

Lleddfu'r ddannoedd.

Pryd a ble i geisio cyngor ar ofal deintyddol.