Ffonio 999
Pan fyddwch yn ffonio 999, bydd teleffonydd BT yn ateb eich galwad ac yn gofyn yn Saesneg:
"Emergency, which service do you require? Fire, Police or Ambulance?"
Os bydd argyfwng meddygol, dylech ofyn am ambiwlans. Bydd y teleffonydd yn eich rhoi mewn cysylltiad ag ystafell reoli’r gwasanaeth ambiwlans.
Bydd Cynorthwy-ydd Rheoli’n ateb eich galwad ac yn gofyn am wybodaeth gennych er mwyn blaenoriaethu eich galwad a nodi’r cyngor a’r cymorth gorau ar gyfer y claf nes i’r ambiwlans gyrraedd.
Bydd y Cynorthwy-ydd Rheoli’n gofyn:
• Am rif y ffôn yr ydych yn ei ddefnyddio ar y pryd? (Rhag i rywbeth amharu ar yr Alwad a rhag ofn y bydd angen i’r Cynorthwy-ydd Rheoli eich ffonio yn ôl)
• Union leoliad y digwyddiad?
Mae’r cyfeiriad/lleoliad a roddwch yn bwysig iawn i helpu’r ambiwlans gyrraedd y claf cyn gynted â phosibl. Os ydych yn mewn ardal wledig, bydd rhoi cyfeirnod map neu god post o gymorth mawr.
Gofynnir i chi hefyd am wybodaeth am y math o ddigwyddiad:
• Beth yw’r broblem?
• Sawl un sy’n rhan o’r digwyddiad?
• Faint yw oed y claf?
• Ydy’r claf yn anadlu?
Os nad yw eich galwad yn argyfwng sy'n bygwth bywyd ac angen triniaeth uniongyrchol, mae'n bosibl y bydd eich galwad yn cael ei throsglwyddo i Gynghorydd Nyrsio, neu fydd Gynghorydd Nyrsio yn dychwelyd eich galwad. Fel Nyrsys cymwys, byddant yn asesu eich symptomau'n fwy manwl i benderfynu ar y driniaeth orau. Gall hyn gynnwys derbyn gofal yn y cartref, cael mynediad i wasanaeth meddyg teulu neu fferyllfa, neu byddant yn trefnu i anfon ambiwlans os bydd angen.
Os bydd angen ambiwlans cewch gyngor ar sut i helpu’r claf nes i’r criw ambiwlans gyrraedd. Gallai hyn cynnwys cadw llwybr anadlu ar agor, rheoli gwaedu, ymdrin â sioc ac ati. Gofynnir i chi symud unrhyw anifeiliaid anwes cyn i’r criw gyrraedd er mwyn iddynt gael mynediad i’r claf cyn gynted â phosibl. Efallai y gofynnir i chi hefyd ffonio’r gwasanaeth ambiwlans yn ôl os bydd cyflwr y claf yn newid neu’n gwaethygu.
Yn dibynnu ar gyflwr y claf, gallant anfon Ambiwlans, Parafeddyg mewn Cerbyd Ymateb Cyflym, Ambiwlans awyr, criw Ambiwlans gwasanaeth gofal cleifion, neu ymatebwyr cymunedau’n gyntaf sy’n byw yn y gymuned ac sydd wedi ei hyfforddi i ymdrin â sefyllfaoedd sy’n rhoi bywyd yn y fantol fel trawiad ar y galon ac ati.
PEIDIWCH Â RHOI’R FFÔN I LAWR, arhoswch ar y llinell. Bydd yr Ambiwlans/ymateb wedi cael ei anfon ac ar ei ffordd cyn gynted ag y byddwch wedi rhoi’r lleoliad.
Efallai y gofynnir i chi am fanylion penodol am gyflwr y claf yn ogystal â gwybodaeth am ddiogelwch y sefyllfa, i sicrhau y caiff y criw ei ddiogelu yn erbyn peryglon. Gallai hyn gynnwys cwestiynau am:
• Ba ran o’r corff sydd wedi’i anafu? (Er mwyn i’r gwasanaeth ambiwlans allu nodi’r difrifoldeb)
• A oes unrhyw waedu difrifol? (Er mwyn i’r gwasanaeth ambiwlans allu darparu’r cyngor cywir i reoli’r gwaedu)
• A oes gan y claf boen yn ei frest? (Er mwyn i’r gwasanaeth ambiwlans allu rhoi’r cyngor cywir er mwyn gwneud y claf yn gyfforddus)
• Ydy’r ymosodwr yn dal i fod gerllaw? (Er mwyn i’r criw sicrhau eu bod yn ddiogel)
• A oes unrhyw un wedi ei ddal yn y cerbyd? (Er mwyn i’r gwasanaeth ambiwlans allu dweud wrth y gwasanaethau brys perthnasol eraill)
Caiff pob gwybodaeth am y claf ei rhoi ar system flaenoriaethu gyfrifiadurol a chaiff y criw ambiwlans priodol agosaf ei anfon allan.
Os yw bywyd y claf yn y fantol ar unwaith, os nad yw’n anadlu neu os caiff anhawster i anadlu, neu os gallai bywyd y claf fod mewn perygl, bydd y Cynorthwy-ydd Rheoli yn rhoi cyfarwyddiadau syml, effeithiol ar sut i gynorthwyo nes i’r criw ambiwlans gyrraedd i gymryd drosodd. Gallai hyn gynnwys eich tywys drwy gamau Dadebru Cardioysgyfeiniol (Cardiopulmonary Resucitation neu CPR), ymdrin ag achos o dagu neu helpu gyda genedigaeth. Gall y criw ambiwlans ddarparu cyfieithwyr ar gyfer ieithoedd tramor os bydd angen.
CEISIWCH AROS YN DDIGYNNWRF.
Bydd yr ystafell reoli’n rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf am gyflwr y claf nau am ddiogelwch y digwyddiad i griw’r ambiwlans tra byddant ar y ffordd i’r digwyddiad, gan ddefnyddio cyfathrebu dros y radio a chyfathrebu data.
Os yn bosibl anfonwch rywun i gwrdd â’r ambiwlans er mwyn dangos y lleoliad iddynt. Defnyddiwch rywbeth gweladwy er mwyn i ni allu dod o hyd i chi fel goleuadau car, tortsh, chwifio eich breichiau neu ddilledyn, siaced neu gôt.
Pan fydd cymorth ar gael caiff cyflwr clinigol y claf ei asesu a gellir rhoi triniaeth yn y fan a’r lle. Ar ôl cael ei asesu, os bydd angen mynd â’r claf i’r ysbyty, cysylltir â’r ysbyty i ofyn iddynt baratoi i dderbyn y claf. Bydd y claf yn cael ei gludo i’r adran damweiniau ac achosion brys agosaf.
Bydd y criw yn trosglwyddo gofal y claf i’r ysbyty ac yn paratoi eu hunain a’u cerbyd ar gyfer yr alwad nesaf.
Mae Ymddiriedolaeth GIG Gwasanaeth Ambiwlans Cymru yn anelu at ymateb i alwadau o fewn y cyfnod byrraf o amser, gan anelu at gyflawni’r ymateb wyth munud os yw bywyd y claf yn y fantol.
Cofiwch mewn argyfyngoedd fel anymwybyddiaeth, ei chael hi'n anodd i anadlu, amau trawiad ar y galon, colli gwaed yn drwm, anaf drifrifol neu llosg difrifol, ffoniwch 999.
Os ydych chi'n fyddar neu â nam ar eich lleferydd gallwch gyrchu gwasanaethau 999 gan ddefnyddio Relay UK. Bydd angen i chi lawrlwytho ap Relay UK i'ch ffôn symudol neu ddyfais arall. Mewn argyfwng agorwch yr ap a tapiwch y botwm 999 a chadarnhewch i wneud galwad frys. Gallwch hefyd ddefnyddio'r 999 gan ‘SMS Text Service’. Bydd angen cofrestru'ch ffôn gyda'r gwasanaeth ymlaen llaw. I gofrestru danfonwch neges testun gyda’r geirisu ‘register’ i 999 a dilynwch y cyfarwyddiadau yn y neges ateb a dderbyniwch. Gallwch ddarganfod mwy o'r wefan SMS frys.
Os nad ydych yn siŵr beth i'w wneud, angen gwybodaeth neu gyngor neu os oes angen manylion fferyllfa neu adran damweiniau ac achosion brys sy'n agos atoch chi, cysylltwch â GIG 111 Cymru.