Materion arian
Atwrenieiaeth arhosol (Lasting power of attorney - LPA)
Os ydych chi'n byw gyda dementia ac yn gallu gwneud eich penderfyniadau eich hun (â galluedd meddyliol), mae'n syniad da sefydlu LPA ar gyfer eich materion ariannol ac eiddo.
Dewiswch rywun rydych chi'n ymddiried ynddo i weithredu fel eich atwrnai. Mar hyn yn golygu y gallant weithredu ar eich rhan, ac yn eich diddordebau gorau, pan na allwch wneud penderfyniadau mwyach.
Unwaith y byddwch wedi cofrestru, gellir defnyddio'r LPA gyda'ch caniatâd, hyd yn oed os ydych chi'n dal i allu delio â sawl agwedd ar eich cyllud eich hun. Neu gellir ei gynnal yn barod ar gyfer pan na allwch wneud penderfyniadau mwyach.
Darllenwch fwy am atwrneiaeth arhosol.
Awgrymiadau ar gyfer gwneud arian yn haws i'w reoli
Mae camau y gallwch eu cymryd nawr i reoli eich materion ariannol yn haws:
- sefydlu archebion sefydlog a debydau uniongyrchol ar gyfer biliau a thanysgrifiadau rheolaidd fel eu bod yn cael eu talu ar amser
- cael eich holl incwm, gan gynnwys pensiwn a budd-daliadau, yn cael ei dalu i'ch cyfrif banc neu gymdeithas adeiladu
- ystyried cael cerdyn 'chip' a llofnod - dim ond eisiau rhoi llofnod nid rhif PIN
- sefydlu mandad trydydd parti - mae hyn yn rhoi mynediad i rywun arall i'ch cyfrif banc, gallwch nodi faint o fynediad i roi (er enghraifft, swm penodol ar gyfer y siop wythnosol)
Darllenwch fwy o awgrymiadau gan y Gwasanaeth Cynhori Ariannol.
Os ydych chi'n ofalwr neu'n ffrind i rywun â dementia, ceisiwch ddarganfod sut i helpu rhywun â dementia, darganfod sut i helpu rhywun yn anffurfiol gydag arian o ddydd i ddydd.
Cyfrifion ar y cyd
Os oes gennych gyfrif banc neu gymdeithas adeiladu ar y cyd eisioes neu os ydych yn ystyried ei sefydlu, cofiwch:
- gall pob deiliad cyfrif godi arian heb ofyn i'r person arall
- rydych chi i gyd yn atebol am ddyledion y llall
- os byddwch yn colli galluedd meddyliol ac os nad oes gennych chi LPA, gall y banc gyfyngu'r cyfrif i drafodion hanfodol
Mae'n synhwyrol sefydlu neu gadw cyfrif personol ar wahân am arian nad yw'n cael ei ddefnyddio ar gyfer biliau hanfodol.
Budd-daliadau i bobl â dementia a'u gofalwyr
Mae ystod o fudd-daliadau y gallwch chi a'ch gofalwr, os oes gennych chi un, eu hawlio.
Efallai y bydd rhai yn seiliedig ar brawf modd (a fyddwch chi'n eu cael yn dibynnu ar eich sefyllfa ariannol). Gall eraill ddibynnu ar eich cyfraniadau Yswiriant Gwladol neu'ch iechyd angenion gofal.
Os nad ydych wedi gwneud hynny eisioes, mae'n syniad da cael asesiad anghenion gan y gwasanaethau cymdeithasol.
Mae hyn yn rhad ac am ddim a gall nodi unrhyw beth y bydd angen help arnoch chi. Gall hefyd ddangos eich bod yn gymwys i gael budd-daliadau, fel Lawfans Gweini.
Gall gofalwr hefyd wneud cais i wasanaethau cymdeithasol am asesiad gofalwr, a all ddangos a ydynt yn gymwys i gael cymorth gan eu cyngor lleol, gan gynnwys budd-daliadau fel Lwfans Gofalwr.
Budd-daliadau i bobl â dementia
Efallai y bydd gennych dreuliau ychwanegol, fel talu am gymorth cartref, felly mae'n bwysig sicrhau eich bod yn derbyn yr holl fudd-daliadau y mae gennych hawl iddynt.
Mae'r rhain yn cynnwys:
- Lwfans gweini - i bobl dros 65 oed sydd angen cymorth gartref, gallwch hawlio Lwfans Gweini waeth beth yw'ch incwm a'ch cynilion
- Taliad Annibyniaeth Bersonol - ar gyfer pobl o dan 65 oed sydd angen cymorth cartref
Os ydych chi'n cael Lwfans Gweini, efallai y bydd gennych hawl i fudd-daliadau eraill hefyd, fel:
Cael cyngor ariannol ar gyfer costau gofal yn y dyfodol
Mae gan eich cyngor lleol ddyletswydd i'ch helpu i gael cyngor ariannol annibynol fel y gallwch gynllunio a pharatoi ar gyfer costay gofal yn y dyfodol.
Mae hyn yn cynnwys armrywiaeth o wasanaethau, o ffynonellau gwybodaeth a chyngor cyffredinol, fel gwefannau neu linellau cymorth dros y ffôn, i gyngor wedi'i deilwra'n ymwneud â chynhyrchion ariannol penodol na ellir ond eu darparu gan gynghorydd ariannol rheoledig/
Gall rhai o'r gwasanaethau hyn godi ffi.
Darllenwch gwybodaeth Age UK ar gynllunio ar gyfer costau gofal yn y dyfodol.
Ceisiwch gymorth a chyngor
Mynnwch gyngor ar fudd-daliadau arbenigol, ynghyd â help i lenwi ffurfleni hawlio: