Rhyw fwy diogel ar wyliau

Gall rhyw heb ddiogelwch ar wyliau gael yr un canlyniadau â phan rydych chi gartref - heintiau a drosglwyddir yn rhywiol (STIs) neu feichiogrwydd anfwriadol. Darganfyddwch sut i amddiffyn eich hun, a ble i fynd am help os oes ei angen arnoch.

Beth ddylwn i ei wneud os credaf fod gen i STI?

Mae Dr O'Mahony, ymgynghorydd iechyd rhywiol, yn gweld cynnydd amlwg yn nifer y cleifion yn ystod yr haf yng nghlinig GUM Iechyd Rhywiol. "Mae pobl fel arfer yn cael symptomau wythnos i bythefnos ar ôl iddyn nhw gyrraedd yn ôl o'r gwyliau," meddai.

"Mae pobl yn llai ofalus ar wyliau, ac mae rhai yn yfed ac yna'n gwneud pethau na fyddent yn breuddwydio eu gwneud gartref."

Cael symptomau - neu beidio.

Os ydych wedi cael rhyw heb ddiogelwch cofiwch nad oes gan bawb, sy'n cael STI, symptomau. Er enghraifft, nid yw'r rhan fwyaf o bobl sydd â clamydia yn sylwi ar unrhyw symptomau, ac felly ddim yn gwybod bod ganddynt. Mae ymchwil yn awgrymu nad yw tua 50% o ddynion a 75% o fenywod yn cael symptomau o gwbl â haint clamydia.

Mae'r rhan fwyaf o bobl sydd wedi'u heintio â HIV yn profi salwch byr, tebyg i ffliw, sy'n digwydd bythefnos i chwe wythnos ar ôl yr haint. Ar ôl hyn, yn aml nid yw HIV yn achosi unrhyw symptomau am sawl blwyddyn.

Os ydych chi'n cael symptomau STI, gallant gynnwys:

• rhedlif anarferol o'r fagina
• rhedlif o'r pidyn
• cosi, doluriau, pothelli neu lympiau ar yr organau cenhedlu neu o'i gwmpas
• poen wrth pasio wrin
• mewn menywod, gwaedu rhwng mislif neu ar ôl rhyw

Efallai y bydd heintiau a drosglwyddir yn rhywiol yn fwy cyffredin mewn rhai gwledydd, felly gallai cael rhyw heb ddiogelwch eich rhoi mewn mwy fyth o risg nag y byddai gartref.

Defnyddio condom

Trwy ddefnyddio condom gallwch leihau'r risg o feichiogrwydd a heintiau a drosglwyddir yn rhywiol yn fawr.

Wrth gwrs, nid yw pawb yn cael rhyw ar wyliau - ond os oes siawns y gallai ddigwydd, dylech fod yn barod. Prynu pecyn o gondomau cyn i chi fynd, a gwnewch yn siŵr bod ganddyn nhw'r marc CE ar y pecyn. Mae hyn yn golygu eu bod wedi cael eu profi i'r safonau diogelwch uchel sy'n ofynnol yn Ewrop. Ni fydd condomau nad oes ganddynt y marc CE yn cwrdd â'r safonau hyn.

Os ydych chi'n mynd i gael rhyw, dywedwch wrth eich partner rhywiol bod angen i chi ddefnyddio condom. Peidiwch ag aros iddyn nhw godi'r pwnc, oherwydd efallai na fyddan nhw.

Cofiwch:

• gall condomau gael eu niweidio gan gynhyrchion olew fel lleithydd, eli (gan gynnwys eli haul), olew babi a lipstic
• gall gwres hefyd fod yn broblem - felly storiwch nhw mewn lle oer, sych

Chwydu, dolur rhydd a meddyginiaeth

Mae siawns y gallech chi gael byg stumog pan fyddwch chi ar wyliau. Os gwnewch hynny, cofiwch y gall chwydu neu ddolur rhydd wneud y bilsen atal cenhedlu yn llai effeithiol.

Gall rhai meddyginiaethau hefyd wneud y bilsen (bilsen gyfun a bilsen progestogen yn unig), patsh atal cenhedlu a mewnblaniad atal cenhedlu yn llai effeithiol. Gall hyn roi menyw mewn perygl o feichiogrwydd os yw hi'n cael rhyw heb ddiogelwch. Nid yw'r gwrthfiotigau mwyaf cyffredin yn effeithio ar ddulliau atal cenhedlu, ond mae rhai yn gwneud hynny, fel y mae rhai cyffuriau gwrth-falaria.

Nid yw salwch neu feddyginiaeth yn effeithio ar ddulliau atal cenhedlu gwrthdroadwy hir-weithredol (LARC), fel y pigiad, y system intrauterine (IUS) a'r ddyfais intrauterine (IUD). Fodd bynnag, gall effeithiolrwydd y mewnblaniad atal cenhedlu gael ei ostwng gan rai meddyginiaethau.

Er mwyn lleihau eich risg, os ydych chi'n cael rhyw, defnyddiwch gondom i helpu i amddiffyn rhag beichiogrwydd a heintiau a drosglwyddir yn rhywiol.

Os ydych chi'n defnyddio'r mewnblaniad atal cenhedlu, y patsh neu'r bilsen ac yn cael meddyginiaeth ar bresgripsiwn pan fyddwch chi ar wyliau, dywedwch wrth y person sy'n rhoi'r feddyginiaeth i chi eich bod chi'n defnyddio'r mewnblaniad, y patsh neu'r bilsen. Gwnewch yn siŵr eich bod chi'n defnyddio condom wrth gymryd meddyginiaethau neu wrthfiotigau a allai effeithio ar eich atal cenhedlu, ac am 28 diwrnod wedi hynny.

Mastyrbiad a rhyw geneuol

Gall fastyrbio cydfuddiannol fod yn rhyw mwy diogel, yn ôl Dr O’Mahony, cyn belled nad yw hylifau’n cael eu trosglwyddo o organau cenhedlu un person i’r llall drwy’r bysedd neu unrhyw ffordd arall.

Mae rhyw geneuol (gan ddefnyddio'r geg ar fagina, pidyn neu anws partner) yn fwy o risg nag y mae'r rhan fwyaf o bobl yn ei sylweddoli. Mae dolur annwyd ar y geg yn cael ei achosi gan firws herpes simpex. Gall hyn drosglwyddo i organau cenhedlu partner yn ystod rhyw geneuol, gan roi herpes yr organau cenhedlu iddynt. Gall Gonorrhea fyw yn y gwddf a throsglwyddo hefyd.

Mae brechiad yn erbyn hepatitis B (y gellir ei drosglwyddo trwy ryw, yn ogystal â nodwyddau halogedig) ar gael a gellir ei ychwanegu at bigiadau cyn teithio.

Beth i'w wneud os ydych chi'n poeni

Os ydych chi eisoes yn ôl adref

Os ydych chi'n poeni y gallech fod yn feichiog neu fod gennych STI, gallwch wirio yn:

• clinig GUM neu glinig iechyd rhywiol
• clinig atal cenhedlu cymunedol

Gwnewch hyn cyn gynted â phosibl ar ôl i chi gyrraedd adref.

Dywedwch wrth staff clinig GUM am eich hanes teithio a rhywiol, gan y bydd hynny'n eu helpu i roi'r profion mwyaf priodol i chi. Dewch o hyd i glinigau iechyd rhywiol yn agos atoch chi.

Os credwch y gallech fod yn feichiog, gallwch wneud prawf beichiogrwydd. Os ydych chi'n feichiog ac nad ydych chi eisiau bod, gallwch siarad â meddyg teulu neu staff mewn clinig iechyd rhywiol neu atal cenhedlu i ddarganfod mwy am eich opsiynau. Ym Mhrydain Fawr, mae erthyliad yn opsiwn.

Os ydych chi dal dramor

Gwiriwch eich yswiriant teithio oherwydd efallai na fydd yn eich gwarchod chi am brofion a thriniaeth ar gyfer heintiau a drosglwyddir yn rhywiol neu HIV. Beth bynnag, efallai y byddai'n well aros.

Mae gan rai gwledydd wasanaeth iechyd rhywiol da, ond efallai na fydd gan eraill. Yn dibynnu ar ble rydych chi, efallai na fydd y meddyg, yr ysbyty neu'r clinig yn gwneud yr holl brofion priodol. "Gall meddygon preifat fod yn ddrud ac nid oes unrhyw sicrwydd o safon y gofal," meddai Dr O'Mahony.

"Ceisiwch osgoi cael pigiadau mewn gwledydd sy'n datblygu os gallwch chi. Gellir cymryd y rhan fwyaf o wrthfiotigau ar gyfer heintiau a drosglwyddir yn rhywiol ar lafar. Gofynnwch am gopi o'ch taflen gyffuriau [y daflen sy'n dod gyda'ch meddyginiaeth] ac am fanylion profion a chanlyniadau, a dewch â nhw gyda chi pan fyddwch chi'n cael eich archwiliad gartref. "

Ac os ydych chi'n profi'n bositif am unrhyw beth, ceisiwch gysylltu â chyn bartneriaid. Gall eich clinig iechyd rhywiol helpu gyda hyn.