Dementia a'ch perthnasau
Gall dementia effeithio ar bob agwedd o fywyd yr unigolyn, gan gynnwys perthnasau â theulu a ffrindiau.
Os ydych wedi cael diagnosis o ddementia, mae'n debyg y byddwch yn gweld y bydd eich perthnasau ag eraill yn newid dros amser.
Os yw aelod o'ch teulu neu ffrind wedi cael diagnosis o ddementia, neu os ydych chi'n gofalu am rywun â dementia, bydd eich perthynas â'r person hwnnw'n newid.
Mae'n bwysig cofio bod pawb yn profi dementia yn wahanol. Ond gyda'r cymorth a'r gefnogaeth gywir, gall perthnasoedd fod yn gadarnhaol a gofalgar o hyd.
Dysgwch fwy am fyw'n dda gyda dementia.
Dweud wrth pobl am eich diagnosis dementia
Mae cyfathrebu yn rhan bwysig o unrhyw berthynas. Pan fyddwch chi'n barod, dywedwch wrth eraill am eich diagnosis.
Mae'n hefyd yn dda dweud wrthyn nhw beth rydych yn cael trafferth gyda, fel dilyn sgwrs neu gofio'r hyn a ddywedwyd.
Efallai y gwelwch fod rhai pobl yn eich trin yn wahanol na'r hyn a wnaethant o'r blaen.
Gall hyn fod oherwydd nad ydynt yn deall beth yw dementia neu ofn o'r effaith ar eich perthynas.
Ceisiwch esbonio beth mae'ch diagnosis yn ei olygu a'r ffyrdd y gall teulu a ffrindiau eich helpu a'ch cefnogi.
Gall y gweithiwr iechyd neu ofal cymdeithasol proffesiynol a helpodd gyda'ch cynllun gofal, eich meddyg teulu neu weithiwr cymorth dementia yn eich Cymdeithas Alzheimer leol helpu gyda hyn os hoffech chi iddynt wneud hynny.
Gadewch i'ch ffrindiau a'ch teulu wybod eich bod chi o hyd yr un person, er bod gennych ddementia.
Dywedwch wrthyn nhw eich bod yn dal i allu mwynhau'r gweithgareddau a wnaethoch cyn diagnosis, er y gall rhai gymryd mwy o amser nag yr oeddent yn arfer bod.
Darllenwch fwy am weithgareddau ar gyfer dementia.
Sut y gall eich perthynas newid
Wrth i symptomau dementia waethygu dros amser, mae'n debygol y bydd angen cymorth a chefnogaeth ychwanegol arnoch.
Os ydych chi wedi arfer â rheoli eich materion ariannol a chymdeithasol eich hun neu'r teulu, gall hyn fod yn anodd ei dderbyn.
Gall hefyd fod yn anodd i'r person sydd bellach yn eich helpu, gan y bydd cydbwysedd eich perthynas â nhw yn newid.
Ymhlith y ffyrdd eraill y gall eich perthynas newid:
- efallai y byddwch yn fwy llidus a llai amyneddgar - efallai y bydd y rhai sy'n agos atoch yn ei gweld hi'n anodd ymdopi â hyn
- efallai y byddwch yn dechrau anghofio enwau pobl - gall hyn fod yn rhwystredig i chi ac i eraill
- efallai y bydd eich partner neu'ch plentyn sy'n oedolyn yn dod yn ofalwr i chi - gall hyn fod yn anodd i chi ei dderbyn, gan eich bod unwaith wedi gallu gofalu amdanynt
- rhyw ac agosatrwydd - efallai y bydd gennych fwy o ddiddordeb mewn rhyw neu llai o ddiddordeb mewn rhyw (mae gan Gymdeithas Alzheimer daflen ffeithiau ddefnyddiol ar ryw a pherthnasoedd agos)
Mae'n bwysig siarad am eich teimladau a'ch rhwystredigaethau. Mae hefyd yn bwysig cadw mewn cysylltiad â theulu a ffrindiau.
A cheisiwch wneud cyfeillgarwch newydd trwy weithgareddau lleol a grwpiau cefnogi.
Dysgwch fwy gan Gymdeithas Alzheimer ar sut y gall eich perthynas newid.
Cyfathrebu a dementia
Mae cyfathrebu ag eraill yn rhan hanfodol o unrhyw berthynas. Dros amser, bydd rhywun â dementia yn ei weld yn anoddach cyfathrebu.
Gallant:
- ailadrodd eu hunain
- brwydro i ddod o hyd i'r gair iawn
- yn ei weld hi'n anodd dilyn yr hyn y mae eraill yn ei ddweud
Gall hyn arwain at rwystredigaeth i'r person, ond hefyd i'r teulu a'r ffrindiau o'u cwmpas.
Ond mae yna ffyrdd i helpu.
Sut i gyfathrebu os oes gennych chi ddementia
Dywedwch wrth y rhai sy'n agos atoch yr hyn sy'n anodd i chi a sut y gallant eich helpu.
Er enghraifft, efallai y bydd yn ddefnyddiol i bobl eich atgoffa'n dawel:
- yr hyn yr oeddech chi'n siarad amdano
- beth yw enw rhywun
Mae pethau eraill a all helpu yn cynnwys:
- gwneud cyswllt llygaid â'r person rydych chi'n siarad â
- diffodd pethau fel radio neu deledu
- gofyn i bobl siarad yn arafach ac ailadrodd yr hyn maen nhw wedi'i ddweud os nad ydych chi'n ei ddeall
- gofyn i bobl atgoffa eich bod yn ailadrodd pethau
Sut i gyfathrebu â rhywun â dementia
Os ydych chi wedi sylwi bod y person â dementia yn tynnu'n ôl mewn i'w hun ac yn dechrau llai o sgyrsiau, gall helpu i:
- siarad yn glir ac yn araf, gan ddefnyddio brawddegau byr
- rhowch amser iddynt ymateb
- rhoi dewisiadau syml iddyn nhw - osgoi gwneud dewisiadau neu opsiynau cymhleth
- ceisiwch beidio â'u nawddogi na gwawdio beth maen nhw'n ei ddweud
- defnyddio ffyrdd eraill o gyfathrebu, fel aralleirio cwestiynau oherwydd na allant ateb yn y ffordd yr oeddent yn arfer
Darllenwch fwy am gyfathrebu â rhywun â dementia.
Dysgwch am ofalu am rywun â dementia.