Mae miloedd o bobl yn marw neu'n cael eu hanafu'n ddifrifol mewn damweiniau bob blwyddyn yn y Deyrnas Unedig. Gallai llawer o'r marwolaethau hyn gael eu hatal os rhoddir cymorth cyntaf yn y fan a'r lle cyn i wasanaethau brys gyrraedd.
Beth i'w wneud
Os yw rhywun wedi'i anafu:
- yn gyntaf, gwnewch yn siwr nad ydych chi a'r sawl sydd wedi'i anafu mewn unrhyw berygl, a chymerwch gamau i wneud y sefyllfa'n ddiogel os oes modd
- os oes angen, ffoniwch 999 neu 112 i ofyn am ambiwlans, pan fydd yn ddiogel
- rhowch gymorth cyntaf sylfaenol
Darllenwch fwy o wybodaeth am beth i'w wneud ar ôl damwain.
Os yw rhywun yn anymwybodol ac yn anadlu
Os yw unigolyn yn anymwybodol ond yn anadlu, ac nid oes ganddo unrhyw anafiadau eraill a fyddai'n ei rwystro rhag cael ei symud, dylid ei osod yn yr ystum adfer hyd nes bod cymorth yn cyrraedd.
Dylech gadw golwg arno i sicrhau ei fod yn parhau i anadlu yn y ffordd arferol, a pheidiwch â rhwystro ei lwybr anadlu.
Os yw rhywun yn anymwybodol ac nid yw'n anadlu
Os nad yw unigolyn yn anadlu'n arferol ar ôl damwain, ffoniwch am ambiwlans a dechreuwch wneud CPR (adfywio cardio-pwlmonaidd) ar unwaith. Defnyddiwch CPR dwylo yn unig os nad ydych wedi cael eich hyfforddi i roi anadliadau achub.
Darllenwch fwy am CPR, gan gynnwys cyfarwyddiadau a fideo ar sut i wneud CPR dwylo yn unig.
Damweiniau ac argyfyngau cyffredin
Isod, yn nhrefn yr wyddor, rhoddir rhai o'r anafiadau mwyaf cyffredin y mae angen triniaeth frys arnynt yn y Deyrnas Unedig, a gwybodaeth am sut i ddelio â nhw:
Anaffylacsis
Adwaith alergaidd difrifol yw anaffylacsis (neu sioc anaffylactig) sy'n gallu digwydd ar ôl pigiad pryfyn neu ar ôl i rywun fwyta bwydydd penodol. Gall yr adwaith andwyol fod yn gyflym iawn, gan ddigwydd o fewn eiliadau neu funudau o ddod i gysylltiad â'r sylwedd y mae unigolyn yn alergaidd iddo (alergen).
Yn ystod sioc anaffylactig, gallai unigolyn ei chael hi'n anodd anadlu oherwydd gallai ei dafod a'i wddf chwyddo, gan rwystro ei lwybr anadlu.
Os ydych yn amau bod rhywun yn cael sioc anaffylactig, ffoniwch 999 neu 111 ar unwaith.
Edrychwch i weld a oes gan yr unigolyn unrhyw feddyginiaeth. Efallai y bydd rhai pobl sy'n gwybod bod ganddynt alergeddau difrifol yn cario hunan-chwistrellwr adrenalin gyda nhw, sef math o chwistrell a baratowyd o flaen llaw. Gallwch naill ai helpu'r unigolyn i roi ei feddyginiaeth ei hun neu, os ydych wedi cael hyfforddiant, gallwch chi roi'r feddyginiaeth iddo.
Ar ôl y pigiad, dylech barhau i ofalu am yr unigolyn nes bod cymorth meddygol yn cyrraedd. Rhaid i bob unigolyn clwyfedig sydd wedi cael chwistrelliad o adrenalin i mewn i'r cyhyr neu o dan y croen gael ei weld a'i archwilio'n feddygol gan weithiwr gofal iechyd proffesiynol cyn gynted ag y bo modd ar ôl i'r chwistrelliad gael ei roi.
Gwnewch yn siwr ei fod yn gyfforddus ac yn gallu anadlu cystal â phosibl tra byddwch yn aros i gymorth meddygol gyrraedd. Os yw'n ymwybodol, y safle gorau iddo fel arfer yw eistedd yn unionsyth.
Darllenwch fwy ynghylch trin anaffylacsis.
Gwaedu
Os yw rhywun yn gwaedu'n drwm, y prif nod yw ei atal rhag colli rhagor o waed a lleihau effeithiau sioc cymaint â phosibl (gweler isod).
Yn gyntaf, ffoniwch 999 a gofynnwch am ambiwlans cyn gynted ag y bo modd.
Os oes gennych fenig tafladwy, defnyddiwch nhw er mwyn lleihau'r risg o drosglwyddo unrhyw haint.
Edrychwch i weld a oes unrhyw beth yn sownd yn y clwyf. Os oes, peidiwch â gwasgu i lawr arno.
Yn lle hynny, gwasgwch yn dynn ar bob ochr i'r gwrthrych a rhoi mwy a mwy o badin o'i amgylch cyn rhwymo er mwyn osgoi rhoi pwysau ar y gwrthrych ei hun.
Os nad oes unrhyw beth yn sownd yn y clwyf:
- rhowch bwysau cyson ar y clwyf gyda'ch llaw sydd â maneg arni, gan ddefnyddio pad neu orchudd glân os yw'n bosibl; dylech barhau i roi pwysau ar y clwyf nes bod y gwaedu'n stopio
- defnyddiwch orchudd glân i rwymo'r clwyf yn dynn
- os yw'r gwaedu'n parhau trwy'r pad, rhowch bwysau ar y clwyf nes i'r gwaedu stopio, ac wedyn rhowch bad arall ar ei ben a'i rwymo yn ei le. Peidiwch â thynnu'r pad neu'r rhwymyn gwreiddiol, ond dylech barhau i wneud yn siwr bod y gwaedu wedi stopio
Os yw rhan o'r corff wedi cael ei thorri ymaith, fel bys, rhowch y rhan mewn bag plastig neu ei lapio mewn haenen lynu (cling film) a gwnewch yn siwr ei bod yn mynd gyda'r unigolyn clwyfedig i'r ysbyty.
Dylech bob amser ofyn am gyngor meddygol ynghylch gwaedu oni bai bod y gwaedu'n ysgafn.
Os bydd rhywun yn cael gwaedlif o'r trwyn nad yw wedi rhoi'r gorau i waedu ar ôl 20 munud, ewch i'ch adran damweiniau ac achosion brys (A&E) agosaf.
Darllenwch fwy am sut i drin mân waedu o doriadau a chrafiadau a sut i drin gwaedlif o'r trwyn.
Gorchuddion a rhwymynnau tynhau gwaedataliol
Mewn sefyllfaoedd penodol, lle mae gwaedu'n ddifrifol iawn ac o rannau'r corff fel y pen, y gwddf a'r torso, gallai fod yn briodol defnyddio gorchuddion neu rwymyn tynhau gwaedataliol.
Mae gorchuddion gwaedataliol yn cynnwys priodoleddau sy'n helpu'r gwaed i geulo (tewhau) yn gyflymach. Band sy'n cael ei rwymo'n dynn o gwmpas braich neu goes i atal gwaed rhag cael ei golli yw rhwymyn tynhau. Dylai gorchuddion a rhwymynnau tynhau gwaedataliol ond cael eu defnyddio gan bobl sydd wedi cael eu hyfforddi i wneud hynny.
Llosgiadau a sgaldiadau
Os bydd gan rywun losgiad neu sgaldiad:
- oerwch y llosgiad mor gyflym â phosibl trwy redeg dwr oer drosto am 10 munud o leiaf neu hyd nes bod y poen yn lleddfu
- ffoniwch 999 neu gofynnwch am gymorth meddygol os oes angen
- wrth i chi oeri'r llosgiad, tynnwch unrhyw ddillad neu emwaith yn ofalus, oni bai eu bod yn sownd wrth y croen
- os byddwch yn oeri rhan fawr o groen sydd wedi llosgi, yn enwedig mewn babanod, plant a phobl hyn, cofiwch y gallai achosi hypothermia (efallai y bydd angen rhoi'r gorau i oeri'r llosgiad er mwyn osgoi hypothermia)
- gorchuddiwch y llosgiad yn llac gyda haenen lynu; os nad oes haenen lynu ar gael, defnyddiwch orchudd glân, sych neu ddeunydd nad yw'n wlanog. Peidiwch â lapio'r llosgiad yn dynn, oherwydd gallai chwyddo arwain at anaf pellach
- peidiwch â rhoi hufennau, golchdrwythau na chwistrelliadau ar y llosgiad
O ran llosgiadau cemegol, gwisgwch fenig amddiffynnol, tynnwch unrhyw ddillad yr effeithiwyd arnynt, a rinsiwch y llosgiad trwy redeg dwr oer drosto am 20 munud o leiaf i olchi'r cemegolyn allan. Os yw'n bosibl, ceisiwch ddarganfod beth sydd wedi achosi'r anaf.
Mewn sefyllfaoedd penodol lle ymdrinnir â chemegolyn yn rheolaidd, efallai y bydd gwrthwenwyn cemegol penodol ar gael i'w ddefnyddio.
Gofalwch nad ydych yn heintio ac anafu eich hun â'r cemegolyn, a gwisgwch ddillad amddiffynnol os oes angen.
Ffoniwch 999 neu 112 i ofyn am sylw meddygol ar unwaith.
Darllenwch fwy o wybodaeth am sut i drin llosgiadau a sgaldiadau.
Tagu
Mae'r wybodaeth isod yn ymwneud â thagu mewn oedolion a phlant hyn na blwydd oed. Darllenwch wybodaeth am beth i'w wneud os yw baban iau na blwydd oed yn tagu.
Tagu nad yw'n ddifrifol
Os yw'r llwybr anadlu wedi'i rwystro'n rhannol yn unig, bydd yr unigolyn fel arfer yn gallu siarad, crïo, pesychu neu anadlu. Mewn sefyllfaoedd fel hyn, bydd unigolyn fel arfer yn gallu clirio'r rhwystr ei hun.
Os nad yw'r tagu'n ddifrifol:
- anogwch yr unigolyn i barhau i besychu er mwyn ceisio clirio'r rhwystr
- gofynnwch iddo boeri'r gwrthrych allan os yw yn ei geg
- peidiwch â rhoi eich bysedd yn ei geg i'w helpu oherwydd gallai eich brathu/cnoi yn ddamweiniol
Os nad yw pesychu'n gweithio, dechreuwch roi ergydion i gefn yr unigolyn (gweler isod).
Tagu difrifol
Os yw'r tagu'n ddifrifol, ni fydd yr unigolyn yn gallu siarad, crïo, pesychu nac anadlu, a heb gymorth, bydd yn mynd yn anymwybodol yn y pen draw.
I helpu oedolyn neu blentyn sy'n hyn na blwydd oed:
- Sefwch y tu ôl i'r unigolyn sy'n tagu ac ychydig i un ochr. Cynhaliwch ei frest ag un llaw. Pwyswch yr unigolyn ymlaen er mwyn i'r gwrthrych sy'n rhwystro ei lwybr anadlu allu dod allan o'i geg, yn hytrach na symud ymhellach i lawr.
- Rhowch hyd at bum ergyd sydyn rhwng palfeisiau (shoulder blades) yr unigolyn â gwaelod cledr eich llaw (y rhan rhwng cledr eich llaw a'ch arddwrn).
- Edrychwch i weld a yw'r rhwystr wedi clirio.
- Os na, rhowch hyd at bum gwthiad abdomenol (gweler isod).
Ni ddylid defnyddio gwthiadau abdomenol ar fabanod sy'n iau na blwydd oed, menywod beichiog na phobl sy'n ordew.
I wneud gwthiadau abdomenol ar rywun sy'n tagu'n ddifrifol ac nad yw'n perthyn i un o'r grwpiau uchod:
- Sefwch y tu ôl i'r unigolyn sy'n tagu.
- Rhowch eich breichiau o amgylch ei ganol a'i blygu ymhell ymlaen.
- Caewch un dwrn a'i leoli ychydig uwchben bogail yr unigolyn.
- Rhowch eich llaw arall ar ben eich dwrn, yna tynnwch yn galed i mewn ac i fyny.
- Ailadroddwch hyn hyd at bum gwaith.
Y nod yw cael y rhwystr allan gyda phob gwthiad i'r frest yn hytrach na gwneud pob un o'r pump o reidrwydd.
Os nad yw'r rhwystr yn clirio ar ôl tair cyfres o ergydiau i'r cefn a gwthiadau i'r frest, ffoniwch 999 neu 112 i ofyn am ambiwlans ac ailadroddwch y patrwm hyd nes bod cymorth yn cyrraedd.
Dylai'r unigolyn sy'n tagu gael archwiliad gan weithiwr gofal iechyd proffesiynol wedi hynny bob amser i weld a gafodd unrhyw anafiadau neu a oes unrhyw ddarnau llai o'r rhwystr yn parhau.
Boddi
Os bydd rhywun yn cael anhawster mewn dwr, peidiwch â mynd i mewn i'r dwr i helpu oni bai bod hynny'n gwbl hanfodol.
Pan fydd yr unigolyn ar y tir, os nad yw'n anadlu, agorwch y llwybr anadlu a rhowch bum anadl achub gychwynnol cyn dechrau CPR. Os ydych ar eich pen eich hun, gwnewch CPR am un funud cyn galw am gymorth brys.
Darganfyddwch sut i wneud CPR, gan gynnwys anadliadau achub.
Os yw'r unigolyn yn anymwybodol ond yn dal i anadlu, rhowch ef yn yr ystum adfer gyda'i ben yn is na'i gorff, a ffoniwch am ambiwlans ar unwaith.
Dylech barhau i gadw golwg ar yr unigolyn i wneud yn siwr nad yw'n rhoi'r gorau i anadlu neu fod ei lwybr anadlu yn cael ei rwystro.
Trydanu (domestig)
Os yw rhywun wedi cael ei drydanu, diffoddwch y cerrynt trydanol wrth y prif gyflenwad er mwyn torri'r cysylltiad rhwng yr unigolyn a'r cyflenwad trydanol.
Os na allwch gyrraedd y prif gyflenwad:
- peidiwch â mynd yn agos at yr unigolyn na chyffwrdd ag ef hyd nes y byddwch yn siwr bod y cyflenwad trydanol wedi'i ddiffodd
- wedi i'r cyflenwad pwer gael ei ddiffodd, ac os nad yw'r unigolyn yn anadlu, ffoniwch 999 neu 112 i ofyn am ambiwlans
Ar ôl achos o drydanu, gofynnwch am gymorth meddygol bob amser oni bai bod y sioc yn un fach iawn.
Toriadau
Mae'n gallu bod yn anodd gwybod a yw unigolyn wedi torri asgwrn neu gymal, neu a yw wedi anafu cyhyr. Os oes gennych unrhyw amheuaeth, dylech drin yr anaf fel petai'n asgwrn wedi torri.
Os yw'r unigolyn yn anymwybodol, yn cael trafferth anadlu neu'n gwaedu'n ddifrifol, dylid rhoi sylw i'r pethau hyn yn gyntaf, trwy reoli'r gwaedu â phwysau uniongyrchol a gwneud CPR.
Os yw'r unigolyn yn ymwybodol, gallwch atal unrhyw boen neu niwed ychwanegol trwy gadw'r anaf mor llonydd â phosibl hyd nes y gallwch ei gludo'n ddiogel i'r ysbyty.
Aseswch yr anaf a phenderfynwch ai'r ffordd orau o gludo'r unigolyn i'r ysbyty yw mewn ambiwlans neu gar. Er enghraifft, os nad yw'r poen yn rhy ddifrifol, gallech ei gludo i'r ysbyty mewn car. Mae bob amser yn well cael rhywun arall i yrru, er mwyn i chi allu rhoi sylw i'r unigolyn clwyfedig os bydd ei gyflwr yn dirywio - er enghraifft, os bydd yn mynd yn anymwybodol o ganlyniad i'r poen neu'n dechrau chwydu.
Fodd bynnag:
- os yw'r unigolyn mewn llawer o boen ac angen meddyginiaeth gref i ladd poen, peidiwch â'i symud, a ffoniwch am ambiwlans
- os yw'n amlwg ei fod wedi torri ei goes, peidiwch â'i symud. Yn hytrach, cadwch ef yn yr un safle a ffoniwch am ambiwlans
- os ydych yn amau bod yr unigolyn wedi anafu neu dorri ei gefn, peidiwch â'i symud, a ffoniwch am ambiwlans
Peidiwch â rhoi unrhyw beth i'r unigolyn ei fwyta na'i yfed oherwydd fe allai fod angen iddo gael anesthetig (meddyginiaeth fferru) pan fydd yn cyrraedd yr ysbyty.
Gallwch ddarllen mwy o wybodaeth am dorri esgyrn penodol ar y tudalennau canlynol:
Trawiad ar y galon
Trawiad ar y galon yw un o'r cyflyrau mwyaf cyffredin ar y galon sy'n bygwth bywyd yn y Deyrnas Unedig.
Os ydych yn credu bod unigolyn yn cael trawiad ar y galon neu ei fod wedi cael un, rhowch ef i eistedd i lawr a'i wneud mor gyfforddus â phosibl, a ffoniwch 999 neu 112 i ofyn am ambiwlans.
Mae symptomau trawiad ar y galon yn cynnwys:
- poen yn y frest - mae'r poen fel arfer yng nghanol neu ar ochr chwith y frest ac mae'n gallu teimlo fel pwysedd, tyndra neu wasgu
- poen mewn rhannau eraill o'r corff - mae'n gallu teimlo fel petai'r poen yn teithio o'r frest i un fraich neu'r ddwy fraich, neu i'r ên, y gwddf, y cefn neu'r abdomen (bol/bola)
Rhowch yr unigolyn i eistedd a'i wneud yn gyfforddus.
Os yw'n ymwybodol, tawelwch ei feddwl a rhowch dabled asbrin 300mg iddo i'w chnoi'n araf (oni bai bod unrhyw reswm i beidio â rhoi asbrin iddo - er enghraifft, os yw'n iau nag 16 oed neu'n alergaidd iddo).
Os oes gan yr unigolyn unrhyw feddyginiaeth ar gyfer angina, fel chwistrell neu dabledi, helpwch ef i'w chymryd. Cadwch olwg ar ei arwyddion bywyd, fel anadlu, hyd nes bod cymorth yn cyrraedd.
Os yw'r unigolyn yn dirywio ac yn mynd yn anymwybodol, agorwch ei lwybr anadlu, edrychwch i weld a yw'n anadlu ac, os oes angen, dechreuwch CPR. Cysylltwch â'r gwasanaethau brys eto i roi gwybod iddynt fod gan yr unigolyn ataliad ar y galon erbyn hyn.
Gwenwyno
Mae gwenwyno yn gallu bygwth bywyd. Mae'r rhan fwyaf o achosion o wenwyno yn y Deyrnas Unedig yn digwydd pan fydd unigolyn wedi llyncu sylwedd gwenwynig fel cannydd, wedi cymryd gorddos o feddyginiaeth ar bresgripsiwn, neu wedi bwyta planhigion a ffyngau gwyllt. Mae gwenwyn alcohol yn gallu achosi symptomau tebyg.
Os ydych yn credu bod rhywun wedi llyncu sylwedd gwenwynig, ffoniwch 999 neu 112 i gael cymorth a chyngor meddygol ar unwaith.
Mae effeithiau gwenwyno'n dibynnu ar y sylwedd a lyncwyd, ond maen nhw'n gallu cynnwys chwydu, colli ymwybyddiaeth, poen neu deimlad o losgi. Mae'r cyngor canlynol yn bwysig:
- Darganfyddwch beth sydd wedi cael ei lyncu, fel y gallwch ddweud wrth y parafeddyg neu'r meddyg.
- Peidiwch â rhoi unrhyw beth i'r unigolyn ei fwyta na'i yfed oni bai bod gweithiwr gofal iechyd proffesiynol yn eich cynghori i wneud hynny.
- Peidiwch â cheisio achosi chwydu.
- Arhoswch gyda'r unigolyn, oherwydd fe allai ei gyflwr waethygu ac fe allai fynd yn anymwybodol.
Os yw'r unigolyn yn mynd yn anymwybodol tra byddwch yn aros am gymorth, edrychwch i weld a yw'n anadlu, ac os bydd angen, gwnewch CPR.
Peidiwch â gwneud adfywio ceg wrth geg os bydd gwenwyn yng ngheg neu lwybr anadlu'r unigolyn.
Peidiwch â gadael yr unigolyn os yw'n anymwybodol oherwydd fe allai rolio ar ei gefn. Gallai hyn achosi iddo chwydu. Wedyn, gallai'r chwyd gyrraedd ei ysgyfaint a gwneud iddo dagu.
Os yw'r unigolyn yn ymwybodol ac yn anadlu yn y ffordd arferol, rhowch ef yn yr ystum adfer a pharhau i gadw golwg ar ba mor ymwybodol ydyw, a'i anadlu.
Darllenwch fwy o wybodaeth ynghylch trin rhywun sydd wedi cael ei wenwyno a trin gwenwyn alcohol.
Sioc
Yn achos anaf neu salwch difrifol, mae'n bwysig cadw golwg am arwyddion sioc (gweler isod).
Cyflwr sy'n bygwth bywyd yw sioc sy'n digwydd pan fydd y system gylchredol yn methu â darparu digon o waed ocsigenedig i'r corff ac, o ganlyniad, mae'n amddifadu'r organau hanfodol o ocsigen.
Mae hyn fel arfer o ganlyniad i golli llawer iawn o waed, ond fe all hefyd ddigwydd ar ôl llosgiadau difrifol, chwydu difrifol, trawiad ar y galon, haint facteriol neu adwaith alergaidd difrifol (anaffylacsis).
Nid yw'r math o sioc a ddisgrifir yma yr un fath â'r ymateb emosiynol o gael ysgytwad, sydd hefyd yn gallu digwydd ar ôl damwain.
Mae arwyddion sioc yn cynnwys:
- croen gwelw, oer, llaith
- chwysu
- anadlu'n gyflym
- gwendid a phendro
- teimlo'n sâl a chwydu o bosibl
- syched
- dylyfu gên
- ochneidio
Gofynnwch am gymorth meddygol ar unwaith os byddwch yn sylwi bod gan rywun unrhyw un o'r arwyddion sioc uchod. Os felly:
- ffoniwch 999 neu 112 cyn gynted â phosibl a gofynnwch am ambiwlans
- dylech drin unrhyw anafiadau amlwg
- rhowch yr unigolyn i orwedd os yw ei anafiadau'n caniatáu i chi wneud hynny, a chodwch ei goesau, a'u cynnal, os oes modd
- defnyddiwch gôt neu flanced i'w gadw'n gynnes
- peidiwch â rhoi unrhyw beth iddo i'w fwyta na'i yfed
- tawelwch ei feddwl a'i gysuro
- cadwch olwg ar yr unigolyn - os bydd yn peidio ag anadlu, dechreuwch CPR a chysylltwch â'r gwasanaethau brys eto
Strôc
Canllaw FAST yw'r peth pwysicaf i'w gofio wrth ddelio â phobl sydd wedi cael strôc. Gorau po gyntaf y cânt driniaeth. Ffoniwch am gymorth meddygol brys ar unwaith.
Os ydych yn credu bod rhywun wedi cael strôc, defnyddiwch y canllaw FAST:
- (Facial weakness) Gwendid yn yr wyneb - a yw'r unigolyn yn methu â chodi dwy ochr ei wefus yn gyfartal wrth wenu, neu a yw ei lygaid neu ei geg yn llipa?
- (Arm weakness) Gwendid yn y fraich - a yw'r unigolyn yn gallu codi un fraich yn unig?
- (Speech problems) Problemau lleferydd - a yw'r unigolyn yn methu â siarad yn eglur neu eich deall?
- (Time to call) Amser i ffonio 999 neu 112 i gael cymorth brys os oes gan unigolyn unrhyw un o'r symptomau hyn.
Darllenwch fwy o wybodaeth am symptomau strôc.
Cael cymorth mewn argyfwng
999 yw rhif y gwasanaethau brys yn y Deyrnas Unedig, a hynny ers blynyddoedd lawer.
Fodd bynnag, gallwch ffonio 112 hefyd erbyn hyn i gael cymorth. 112 yw'r rhif ffôn argyfwng ar gyfer yr Undeb Ewropeaidd a bydd yn eich cysylltu â'r gwasanaethau brys ble bynnag yr ydych yn yr Undeb Ewropeaidd.
Pan fyddwch yn ffonio 999 neu 112, bydd y sawl sy'n ateb yn gofyn i chi ba wasanaeth y mae arnoch ei angen yn ogystal â gofyn i chi roi'r wybodaeth ganlynol:
- eich rhif ffôn
- y cyfeiriad lle'r ydych chi
- disgrifiad bras o beth sy'n bod ar y sawl sydd wedi'i anafu ac a yw'n gwaedu, yn anymwybodol neu heb fod yn anadlu
Mae'n bosibl y bydd y sawl sy'n ymdrin â'r alwad yn rhoi cyngor i chi ar sut i gynorthwyo'r sawl sydd wedi'i anafu hyd nes bod cymorth yn cyrraedd.