Brechiadau teithio ar y GIG

Os ydych chi'n bwriadu teithio y tu allan i'r DU, efallai y bydd angen i chi gael eich brechu rhag rhai o'r afiechydon difrifol a geir mewn rhannau eraill o'r byd. Mae brechiadau yn eich amddiffyn rhag llawer o heintiau sy'n gysylltiedig â theithio, fel twymyn melyn, teiffoid a hepatitis A.

Yn y DU, mae'r rhaglen brechu plentyndod yn amddiffyn rhag nifer o afiechydon, fel tetanws, ond nid yw'n cwmpasu'r rhan fwyaf o'r afiechydon heintus a geir dramor.

Brechiadau teithio

Gallwch ddarganfod pa frechiadau sy'n angenrheidiol neu'n cael eu hargymell ar gyfer yr ardaloedd y byddwch chi'n ymweld â'r wefan hon:

Travel Health Pro

Mae rhai gwledydd yn mynnu bod gennych Dystysgrif Brechu Ryngwladol neu Broffylacsis (ICVP) cyn i chi gyrraedd. Er enghraifft, mae Saudi Arabia angen prawf o frechu yn erbyn rhai mathau o lid yr ymennydd ar gyfer ymwelwyr sy'n cyrraedd am bererindodau Hajj ac Umrah.

Ni fydd llawer o wledydd trofannol yn Affrica a De America yn derbyn teithwyr o ardal lle mae twymyn melyn, oni bai y gallant brofi eu bod wedi cael eu brechu yn ei erbyn.

Brechu

Nid oes angen brechiadau arnoch bob amser i deithio dramor. Os gwnewch chi hynny, mae'r math o bigiadau teithio sydd eu hangen arnoch chi yn dibynnu ar ba wlad rydych chi'n ymweld â hi a beth rydych chi'n ei wneud.

Yn gyntaf, ffoniwch neu ymwelwch â'ch meddyg teulu neu nyrs practis i gael cyngor ynghylch a yw'ch pigiadau presennol yn y DU yn gyfredol (gallant ddweud o'ch nodiadau). Efallai y bydd eich meddyg teulu neu nyrs practis hefyd yn gallu rhoi cyngor cyffredinol i chi am frechiadau teithio ac iechyd teithio, fel amddiffyn eich hun rhag malaria.

Gall eich meddyg teulu neu nyrs practis roi pigiadau 'booster'o'ch pigiadau DU i chi os oes angen un arnoch chi. Efallai y gallant roi'r pigiadau teithio sydd eu hangen arnoch, naill ai am ddim ar y GIG neu am dâl bach.

Fel arall, gallwch ymweld â chlinig brechu teithio preifat lleol ar gyfer eich boosters yn y DU a pigiadau teithio eraill.

Nid yw pob brechiad ar gael am ddim ar y GIG, hyd yn oed os argymhellir eu bod yn teithio i ardal benodol.

Mae'r pigiadau teithio canlynol am ddim ar y GIG:

• diptheria, polio a thetanws (atgyfnerthu cyfun)
• teiffoid
• hepatitis A (gan gynnwys wrth ei gyfuno â theiffoid neu hepatitis B)
• colera

Mae'r brechlynnau hyn yn rhad ac am ddim oherwydd eu bod yn amddiffyn rhag afiechydon y credir eu bod yn cynrychioli'r risg fwyaf i iechyd y cyhoedd pe byddent yn cael eu dwyn i'r wlad.

Brechiadau teithio preifat

Mae'n debygol y bydd yn rhaid i chi dalu am frechiadau teithio yn erbyn:

• hepatitis B (pan na chaiff ei gyfuno â hepatitis A)
• Enseffalitis Japaneaidd ac enseffalitis a gludir gyda thic
• llid yr ymennydd meningococaidd gynddaredd
• twbercwlosis (TB)
• twymyn melyn

Dim ond mewn canolfannau dynodedig y mae brechlynnau twymyn melyn ar gael. Gallwch ddarganfod ble i gael brechiad twymyn melyn yma.

Bydd cost brechlynnau teithio mewn clinigau preifat yn amrywio, ond gallai fod oddeutu £50 am bob dos o frechlyn. Felly, os oes angen tri dos ar frechlyn, gallai cyfanswm y gost fod oddeutu £150. Mae'n werth ystyried hyn wrth gyllidebu ar gyfer eich taith.

Pethau i'w hystyried

Mae sawl peth i'w hystyried wrth gynllunio'ch brechiadau teithio, gan gynnwys:

• y wlad neu'r gwledydd rydych chi'n ymweld â nhw - mae rhai afiechydon yn fwy cyffredin mewn rhai rhannau o'r byd ac yn llai cyffredin mewn eraill
• pan rydych chi'n teithio - mae rhai afiechydon yn fwy cyffredin ar rai adegau o'r flwyddyn, er enghraifft yn ystod y tymor glawog
• lle rydych chi'n aros - yn gyffredinol, byddwch chi mewn mwy o berygl o gael afiechydon mewn ardaloedd gwledig nag mewn ardaloedd trefol, ac os ydych chi'n backpacio ac yn aros mewn hosteli neu'n gwersylla, efallai y bydd mwy o risg i chi na phe byddech chi ar gwyliau ac aros mewn gwesty.
• pa mor hir y byddwch chi'n aros - po hiraf eich arhosiad, y mwyaf fydd eich risg o fod yn agored i afiechydon
• eich oedran a'ch iechyd - gall rhai pobl fod yn fwy agored i haint nag eraill, tra na ellir rhoi rhai brechiadau i bobl â chyflyrau meddygol penodol
• beth fyddwch chi'n ei wneud yn ystod eich arhosiad - er enghraifft, p'un a fyddwch chi'n treulio llawer o amser yn yr awyr agored, fel merlota neu weithio mewn ardaloedd gwledig os ydych chi'n gweithio
• fel gweithiwr cymorth, efallai y byddwch chi'n dod i gysylltiad â mwy o afiechydon os ydych chi'n gweithio mewn gwersyll ffoaduriaid neu'n helpu ar ôl trychineb naturiol
• os ydych chi'n gweithio mewn lleoliad meddygol - er enghraifft, efallai y bydd angen brechiadau ychwanegol ar feddyg neu nyrs
• os ydych chi mewn cysylltiad ag anifeiliaid, efallai y bydd mwy o berygl i chi gael afiechydon sy'n cael eu lledaenu gan anifeiliaid, fel y gynddaredd

Os mai dim ond i wledydd yng ngogledd a chanol Ewrop, Gogledd America neu Awstralia yr ydych yn teithio, mae'n annhebygol y bydd angen i chi gael unrhyw frechiadau.

Os yn bosibl, ewch i weld eich meddyg teulu o leiaf wyth wythnos cyn eich bod i fod i deithio, oherwydd mae angen rhoi rhai brechiadau ymhell ymlaen llaw i ganiatáu i'ch corff ddatblygu imiwnedd ac mae rhai'n cynnwys dosau lluosog wedi'u gwasgaru dros sawl wythnos.

Beichiogrwydd a bwydo ar y fron

Siaradwch â'ch meddyg teulu cyn cael unrhyw frechiadau:

• rydych chi'n feichiog
• rydych chi'n meddwl y gallech chi fod yn feichiog
• rydych chi'n bwydo ar y fron

Mewn llawer o achosion, mae'n annhebygol y bydd brechlyn a roddir wrth feichiog neu fwydo ar y fron yn achosi problemau i'r babi. Fodd bynnag, bydd eich meddyg teulu yn gallu rhoi cyngor pellach i chi.

Pobl â diffygion imiwnedd

I rai pobl sy'n teithio dramor, efallai na chynghorir brechu rhag rhai clefydau. Gall hyn fod yn wir os:

• mae gennych gyflwr sy'n effeithio ar system imiwnedd eich corff, fel HIV neu AIDS
• rydych chi'n derbyn triniaeth sy'n effeithio ar eich system imiwnedd, fel cemotherapi (triniaeth ar gyfer canser) yn ddiweddar
• rydych wedi cael mêr esgyrn neu drawsblaniad organ

Gall eich meddyg teulu roi cyngor pellach i chi.

Brechlynnau heblaw teithio

Yn ogystal â chael unrhyw frechiadau teithio sydd eu hangen arnoch, mae hefyd yn gyfle da i sicrhau bod eich brechiadau eraill yn gyfredol ac yn cael pigiadau atgyfnerthu os oes angen.

Gall eich meddygfa wirio eich cofnodion brechu presennol.

Gellir cynnig brechlynnau ychwanegol i bobl mewn rhai grwpiau risg. Mae'r rhain yn cynnwys brechiadau yn erbyn afiechydon fel:

• hepatitis B.
• twbercwlosis (TB)
• ffliw
• brech yr ieir