Dadebru baban
Isod mae’r camau adfywio cardio-pwlmonaidd (CPR) llawn a manwl ar gyfer babis (babis o dan 1 oed) a phlant.
Argymhellir yn gryf bod pob rhiant yn mynd ar gwrs cymorth cyntaf, gan ei fod yn gwneud y broses hon yn llawer haws i'w deall a'i chofio.
Mewn argyfwng lle mae bywyd yn y fantol, ffoniwch 999. Os yw'ch plentyn yn peswch neu wichian, ffoniwch GIG 111 Cymru neu eich meddyg teulu am gyngor.
Camau CPR plentyn a babi
1. Gwnewch yn siŵr bod yr ardal yn ddiogel
- Gwiriwch am beryglon, fel offer trydanol neu draffig.
2. Gwiriwch ymatebolrwydd eich plentyn
- Ysgogwch eich plentyn yn ysgafn a gofynnwch yn uchel, "Wyt ti’n iawn?".
3A. Os yw'ch plentyn yn ymateb trwy ateb neu symud
- Gadewch nhw yn y safle y cawsant eu canfod (ar yr amod nad ydynt mewn perygl).
- Gwiriwch eu cyflwr a cheisiwch gymorth os oes angen.
- Ailaseswch y sefyllfa yn rheolaidd.
3B. Os nad yw eich plentyn yn ymateb
- Gwaeddwch am help.
- Trowch y plentyn ar ei gefn yn ofalus.
Os yw'r plentyn o dan flwydd oed:
- Sicrhewch fod y pen mewn safle niwtral, gyda'r pen a'r gwddf mewn llinell a heb blygu’n ôl.
- Ar yr un pryd, gyda blaenau eich bysedd o dan bwynt gên eich plentyn, codwch yr ên. Peidiwch â gwthio ar y meinweoedd meddal (soft tissue) o dan yr ên oherwydd gallai hyn rwystro'r llwybr anadlu.
Os yw'r plentyn dros flwydd oed:
- Agorwch lwybr anadlu eich plentyn trwy bwyso’r pen yn ôl a chodi'r ên.
- I wneud hyn, rhowch eich llaw ar eu talcen a symudwch eu pen yn ôl yn ofalus.
- Ar yr un pryd, gyda blaenau eich bysedd o dan bwynt gên eich plentyn, codwch yr ên. Peidiwch â gwthio ar y meinweoedd meddal o dan yr ên oherwydd gallai hyn rwystro'r llwybr anadlu.
Os ydych chi’n credu bod y gwddf wedi cael anaf, pwyswch y pen yn ôl yn ofalus, ychydig ar y tro, nes bod y llwybr anadlu ar agor. Fodd bynnag, mae agor y llwybr anadlu yn cael blaenoriaeth dros anaf gwddf posibl.
4. Gwiriwch eu hanadlu
Gan gadw'r llwybr anadlu ar agor, edrychwch, gwrandewch a theimlwch am anadlu arferol trwy roi eich wyneb yn agos at wyneb eich plentyn ac edrych ar hyd ei frest.
- Chwiliwch am symudiadau'r frest.
- Gwrandewch ar drwyn a cheg y plentyn am synau anadlu.
- Teimlwch am symudiad aer ar eich boch.
Edrychwch, gwrandewch a theimlwch am ddim mwy na 10 eiliad cyn penderfynu nad ydyn nhw'n anadlu. Ni ddylid ystyried bod ebychiadau yn anadlu arferol.
5A. Os yw'ch plentyn yn anadlu'n normal
- Trowch nhw ar ei hochr.
- Gwiriwch am anadlu parhaus.
- Anfonwch neu ewch am help – peidiwch â gadael eich plentyn oni bai bod hynny'n gwbl angenrheidiol.
5B. Os nad yw'ch plentyn yn anadlu neu os yw’n anadlu'n anaml ac yn afreolaidd
- Tynnwch unrhyw rwystr amlwg yn y geg allan yn ofalus.
- Rhowch bum anadl achub cychwynnol (adfywio ceg-wrth-geg – mouth-to-mouth resuscitation) – gweler isod.
- Wrth wneud hyn, sylwch ar unrhyw ymateb gagio neu beswch – mae hyn yn arwydd o fywyd.
Anadliadau achub ar gyfer babi dan flwydd oed
- Sicrhewch fod y pen mewn safle niwtral a chodwch yr ên.
- Cymerwch anadl a gorchuddiwch geg a thrwyn eich babi â'ch ceg, gan wneud yn siŵr ei fod wedi'i selio. Os na allwch orchuddio'r geg a'r trwyn ar yr un pryd, seliwch un gyda'ch ceg. Os dewiswch y trwyn, caewch y gwefusau i atal aer rhag dianc.
- Chwythwch anadl yn raddol i geg a thrwyn y babi am eiliad. Dylai fod yn ddigon i chi weld y frest yn codi.
- Gan gadw eu pen ar ogwydd (tilted) a’r ên wedi’i chodi, tynnwch eich ceg i ffwrdd a gwyliwch y frest yn disgyn wrth i aer ddod allan.
- Cymerwch anadl arall ac ailadroddwch y dilyniant hwn bedair gwaith eto.
Anadliadau achub ar gyfer babi dros flwydd oed
- Pwyswch y pen yn ôl a chodwch yr ên.
- Caewch y rhan feddal o'u trwyn gan ddefnyddio'r mynegfys a bawd y llaw sydd ar eu talcen.
- Agorwch eu ceg ychydig, ond cadwch yr ên yn pwyntio i fyny.
- Cymerwch anadl, yna rhowch eich gwefusau o amgylch eu ceg, gan wneud yn siŵr ei fod wedi'i selio.
- Chwythwch anadl yn raddol i'w ceg dros ryw eiliad, gan wylio i weld y frest yn codi.
- Gan gadw eu pen ar ogwydd a’r ên wedi’i chodi, tynnwch eich ceg i ffwrdd a gwyliwch y frest yn disgyn wrth i aer ddod allan.
- Cymerwch anadl arall ac ailadroddwch y dilyniant hwn bedair gwaith eto. Gwiriwch fod brest eich plentyn yn codi ac yn disgyn yn yr un ffordd â phe bai'n anadlu'n normal.
5C. Llwybr anadlu wedi’i rwystro
Os ydych chi'n cael anhawster cael eich plentyn i anadlu'n effeithiol, efallai bod rhwystr i'r llwybr anadlu
- Agorwch geg y plentyn a chael gwared ar unrhyw rwystr y gallwch ei weld. Peidiwch â gwthio'ch bysedd nac unrhyw wrthrych i'r geg os na allwch weld yn iawn.
- Sicrhewch fod y pen a'r ên ar ogwydd ddigon, ond nad yw'r gwddf yn cael ei orestyn.
- Gwnewch hyd at bum ymgais i gael anadliadau effeithiol (digon fel eich bod yn gallu gweld y frest yn codi). Os yw hyn yn dal yn aflwyddiannus, symudwch ymlaen i gywasgiadau (compressions) ar y frest ynghyd ag anadliadau achub.
6. Aseswch y cylchrediad (arwyddion bywyd)
Chwiliwch am arwyddion bywyd. Mae'r rhain yn cynnwys unrhyw symudiad, peswch, neu anadlu arferol – nid ebychiadau annormal neu anadliadau anaml, afreolaidd.
Arwyddion bywyd yn bresennol
Os oes arwyddion pendant o fywyd:
- Parhewch ag anadliadau achub nes bod eich plentyn yn dechrau anadlu'n normal drosto'i hun.
- Trowch y plentyn ar ei ochr i'r safle adfer ac anfonwch am help.
- Parhewch i wirio am anadlu arferol a darparwch anadliadau achub pellach os oes angen.
Dim arwyddion o fywyd yn bresennol
Os nad oes unrhyw arwyddion o fywyd:
- Dechreuwch gywasgu'r frest ar unwaith.
- Cyfunwch gywasgiadau ar y frest ag anadliadau achub, gan ddarparu dau anadl ar ôl pob 30 o gywasgiadau.
7. Cywasgiadau ar y frest: arweiniad cyffredinol
- Er mwyn osgoi cywasgu'r stumog, ffeindiwch y pwynt lle mae'r asennau isaf yn ymuno yn y canol, ac yna lled un bys uwchlaw hynny. Cywasgwch asgwrn y frest.
- Gwthiwch i lawr 4cm (ar gyfer babi) neu 5cm (plentyn), sef tua thraean o ddiamedr y frest.
- Rhyddhewch y pwysau, yna ailadroddwch yn gyflym ar gyfradd o tua 100-120 cywasgiad y funud.
- Ar ôl 30 o gywasgiadau, symudwch y pen yn ôl, codwch yr ên a rhowch ddau anadliad effeithiol.
- Parhewch â chywasgiadau ac anadliadau mewn cymhareb o ddau anadl am bob 30 cywasgiad.
Er y bydd cyfradd y cywasgu yn 100-120 y funud, bydd y nifer wirioneddol a wneir yn llai oherwydd y seibiau i roi anadliadau.
Mae'r dull gorau ar gyfer cywasgu yn amrywio ychydig rhwng babis a phlant.
Cywasgiadiau ar y frest mewn babi llai na blwydd oed
- Gwnewch y cywasgiadau ar asgwrn y frest gyda blaenau dau fys, nid y llaw gyfan neu â dwy law.
- Mae ansawdd (dyfnder) cywasgiadau ar y frest yn bwysig iawn. Os na ellir cyflawni dyfnder o 4cm gyda blaenau dau fys, defnyddiwch cledr un llaw – gweler y cyngor i blant, isod.
Cywasgiadadau ar y frest mewn plant dros flwydd oed
- Rhowch cledr un llaw dros draean isaf asgwrn y frest (fel y disgrifir uchod).
- Codwch y bysedd i sicrhau na roddir pwysau dros yr asennau.
- Gosodwch eich hun yn fertigol uwchben y frest a, gyda'ch braich yn syth, cywasgwch asgwrn y frest fel eich bod yn ei wthio i lawr 5cm, sef tua thraean o ddiamedr y frest. Mae ansawdd (dyfnder) cywasgiadau ar y frest yn bwysig iawn.
- Mewn plant mwy o faint, neu os ydych yn fach, gellir gwneud hyn yn haws trwy ddefnyddio'r ddwy law gyda'r bysedd wedi'u cyd-gloi, gan osgoi pwysau ar yr asennau.
Os na wnaeth neb ymateb pan waeddoch am help ar y dechrau a'ch bod ar eich pen eich hun, parhewch â'r adfywio am tua munud cyn ceisio cael cymorth (er enghraifft, drwy ddeialu 999 ar ffôn symudol).
8. Parhewch i adfywio hyd nes
- Mae eich plentyn yn dangos arwyddion o fywyd (anadlu arferol, peswch, symud breichiau neu goesau).
- Mae cymorth cymwys pellach yn cyrraedd.
Rhagor o wybodaeth am gymorth cyntaf
Y Groes Goch Brydeinig: cyrsiau hyfforddiant cymorth cyntaf yn eich ardal
Last Updated: 27/06/2023 13:19:43
The information on this page has been adapted by NHS Wales from original content supplied by
NHS website
nhs.uk