Camau Esgor
Cyfnod llafur cudd
Y cyfnod esgor cudd yw pan fydd ceg y groth yn dechrau meddalu ac agor (ymledu) fel y gall eich babi gael ei eni.
Efallai y byddwch chi'n dechrau teimlo cyfangiadau afreolaidd, ond fe all gymryd oriau lawer, neu hyd yn oed ddyddiau, cyn eich bod mewn cyfnod esgor sefydledig. Fel arfer dyma'r cam hiraf o esgor.
Ar y cam hwn, gall eich cyfangiadau amrywio o fod ychydig yn anghyfforddus i fod yn fwy poenus. Nid oes patrwm penodol i faint o gyfangiadau a gewch na pha mor hir y maent yn para.
Yn ystod y cyfnod cudd, mae'n syniad da cael rhywbeth i'w fwyta a'i yfed oherwydd bydd angen egni arnoch pan fydd y cyfnod esgor wedi sefydlu.
Os bydd eich cyfnod esgor yn dechrau yn y nos, ceisiwch aros yn gyfforddus ac ymlaciol. Cysgwch os gallwch chi.
Os bydd eich cyfnod esgor yn dechrau yn ystod y dydd, arhoswch yn unionsyth ac yn actif yn ysgafn. Mae hyn yn helpu eich babi i symud i lawr i'ch pelfis ac yn helpu ceg y groth i ymledu.
Gall ymarferion anadlu, tylino a chael bath neu gawod gynnes helpu i leddfu poen yn ystod y cyfnod cynnar hwn o esgor.
Esgor sefydledig (cam 1af y cyfnod esgor)
Esgor sefydledig yw pan fydd ceg y groth wedi ymledu i tua 4cm a'ch cyfangiadau yn gryfach ac yn fwy rheolaidd.
Pryd i gysylltu â bydwraig
Cysylltwch â'ch tîm bydwreigiaeth os:
- mae eich cyfangiadau yn rheolaidd (pob 5 munud) ac o leiaf 60 eiliad
- mae eich dwr yn torri
- mae eich cyfangiadau yn gryf iawn ac rydych chi'n teimlo bod angen lleddfu poen arnoch chi
- rydych chi'n poeni am unrhyw beth
Os ewch i'r ysbyty neu'ch uned fydwreigiaeth cyn i'ch llafur ymsefydlu, gallant awgrymu eich bod yn mynd adref eto am ychydig.
Unwaith y bydd esgor wedi'i sefydlu, bydd eich bydwraig yn gwirio arnoch o bryd i'w gilydd i weld sut rydych yn dod yn ei blaen ac yn cynnig cefnogaeth i chi, gan gynnwys lleddfu poen os bydd ei angen arnoch.
Gallwch naill ai gerdded o gwmpas neu fynd i safle sy'n teimlo'n gyffyrddus i lafurio ynddo.
Bydd eich bydwraig yn cynnig archwiliadau fagina rheolaidd i chi i weld sut mae'ch esgor yn dod yn ei flaen. Os nad ydych chi am gael y rhain, does dim rhaid i chi - gall eich bydwraig drafod gyda chi pam mae hi'n eu cynnig.
Mae angen i geg y groth agor tua 10cm i'ch babi basio trwyddo. Dyma beth sy'n cael ei alw'n ymledu yn llawn.
Mewn esgor 1af, yr amser o ddechrau esgor sefydledig i gael ei ymledu'n llawn yw 8 i 18 awr fel rheol. Yn aml mae'n gyflymach (tua 5 i 12 awr), mewn 2il neu 3ydd beichiogrwydd.
Pan gyrhaeddwch ddiwedd y cam esgor cyntaf, efallai y byddwch yn teimlo awydd i wthio.
Monitro eich babi mewn esgor
Bydd eich bydwraig yn eich monitro chi a'ch babi yn ystod y cyfnod esgor i sicrhau eich bod chi'ch dau yn ymdopi'n dda.
Bydd hyn yn cynnwys defnyddio dyfais law fach i wrando ar galon eich babi bob 15 munud. Byddwch yn rhydd i symud o gwmpas cymaint ag y dymunwch.
Efallai y bydd eich bydwraig yn awgrymu monitro electronig os oes unrhyw bryderon amdanoch chi neu'ch babi, neu os ydych chi'n dewis cael epidwral.
Mae monitro electronig yn golygu strapio 2 bad i'ch twmpath. Defnyddir un pad i fonitro'ch cyfangiadau a defnyddir y llall i fonitro curiad calon eich babi. Mae'r padiau hyn ynghlwm wrth fonitor sy'n dangos curiad calon eich babi a'ch cyfangiadau.
Weithiau gellir atodi clip o'r enw monitor calon ffetws i ben y babi yn lle. Gall hyn roi mesuriad mwy cywir o guriad calon eich babi.
Gallwch ofyn am gael eich monitro'n electronig hyd yn oed os nad oes pryderon. Weithiau gall cael monitro electronig gyfyngu ar faint y gallwch chi symud o gwmpas.
Os oes gennych fonitro electronig gyda phadiau ar eich twmpath oherwydd bod pryderon ynghylch curiad calon eich babi, gallwch dynnu’r monitor i ffwrdd os dangosir bod curiad calon eich babi yn normal.
Fel rheol, dim ond wrth i'ch babi gael ei eni, nid cyn hynny, y bydd monitor croen y pen y ffetws yn cael ei dynnu.
Goryrru esgor
Weithiau gall esgor fod yn arafach na'r disgwyl. Gall hyn ddigwydd os nad yw'ch cyfangiadau'n dod yn ddigon aml, nad ydyn nhw'n ddigon cryf, neu os yw'ch babi mewn sefyllfa lletchwith.
Os yw hyn yn wir, efallai y bydd eich meddyg neu fydwraig yn siarad â chi am 2 ffordd i gyflymu eich esgor: torri'ch dyfroedd neu ddiferu ocsitocin.
Torri'ch dwr
Mae torri'r bilen sy'n cynnwys yr hylif o amgylch eich babi (eich dyfroedd) yn aml yn ddigon i wneud cyfangiadau'n gryfach ac yn fwy rheolaidd. Gelwir hyn hefyd yn rhwygo artiffisial y pilenni (ARM).
Gall eich bydwraig neu feddyg wneud hyn trwy doriad fach yn y bilen yn ystod archwiliad trwy'r wain. Gall hyn wneud i'ch cyfangiadau deimlo'n gryfach ac yn fwy poenus, felly bydd eich bydwraig yn siarad â chi am leddfu poen.
Drip ocsitocin
Os na fydd torri'ch dyfroedd yn gweithio, gall eich meddyg neu fydwraig awgrymu defnyddio cyffur o'r enw ocsitocin (a elwir hefyd yn syntocinon) i gryfhau'ch cyfangiadau. Rhoddir hwn trwy ddrip sy'n mynd i wythïen, fel arfer yn eich arddwrn neu'ch braich.
Gall ocsitocin wneud eich cyfangiadau yn gryfach ac yn fwy rheolaidd a gall ddechrau gweithio'n eithaf cyflym, felly bydd eich bydwraig yn siarad â chi am eich opsiynau ar gyfer lleddfu poen.
Bydd angen monitro electronig arnoch hefyd i sicrhau bod eich babi yn ymdopi â'r cyfangiadau, yn ogystal ag archwiliadau fagina rheolaidd i sicrhau bod y diferu yn gweithio.
Ail gam yr esgor
Mae ail gam yr esgor yn para o'r adeg y mae ceg y groth wedi ymledu'n llawn nes genedigaeth eich babi.
Dod o hyd i man i roi genedigaeth ynddo
Bydd eich bydwraig yn eich helpu i ddod o hyd i le cyfforddus i roi genedigaeth ynddo. Efallai yr hoffech eistedd, gorwedd ar eich ochr, sefyll, penlinio, neu sgwatio, er y gallai sgwatio fod yn anodd os nad ydych wedi arfer ag ef.
Os ydych chi wedi cael llawer o boen cefn tra'ch bod chi'n esgor, gallai penlinio ar bob pedwar helpu. Mae'n syniad da rhoi cynnig ar rai o'r swyddi hyn cyn i esgor dechrau. Siaradwch â'ch partner geni fel eu bod yn gwybod sut y gallant eich helpu chi.
Gwthio'ch babi allan
Pan fydd ceg y groth wedi ymledu'n llawn, bydd eich babi yn symud ymhellach i lawr y gamlas geni tuag at fynedfa'ch fagina. Efallai y cewch anogaeth i wthio sy'n teimlo ychydig fel y mae angen i chi pasio carthion.
Gallwch chi wthio yn ystod cyfangiadau pryd bynnag y byddwch chi'n teimlo'r ysfa. Efallai na fyddwch yn teimlo'r awydd i wthio ar unwaith. Os ydych wedi cael epidwral, efallai na fyddwch yn teimlo awydd i wthio o gwbl.
Os ydych chi'n cael eich babi 1af, ni ddylai'r cam gwthio hwn bara mwy na 3 awr. Os ydych chi wedi cael babi o'r blaen, ni ddylai gymryd mwy na 2 awr.
Mae'r cam hwn o esgor yn waith caled, ond bydd eich bydwraig yn eich helpu a'ch annog. Gall eich partner geni hefyd eich cefnogi chi.
Beth sy'n digwydd pan fydd eich babi yn cael ei eni
Pan fydd pen eich babi bron yn barod i ddod allan, bydd eich bydwraig yn gofyn ichi roi'r gorau i wthio a chymryd ychydig o anadliadau byr, gan eu chwythu allan trwy'ch ceg.
Mae hyn er mwyn i ben eich babi gael ei eni'n araf ac yn ysgafn, gan roi amser i'r croen a'r cyhyrau yn yr ardal rhwng eich fagina a'ch anws (y perinewm) ymestyn.
Weithiau bydd eich bydwraig neu feddyg yn awgrymu episiotomi i osgoi rhwyg neu i gyflymu'r esgor. Toriad bach yw hwn a wneir yn eich perinewm.
Byddwch chi'n cael pigiad anesthetig lleol i fferru'r ardal cyn i'r toriad gael ei wneud. Ar ôl i'ch babi gael ei eni, bydd episiotomi, neu unrhyw ddagrau mawr, yn cael ei bwytho ar gau.
Ar ôl genedigaeth pen eich babi, mae'r rhan fwyaf o'r gwaith caled drosodd. Mae gweddill eu corff fel arfer yn cael ei eni yn ystod y cyfangiadau 1 neu 2 nesaf.
Fel arfer, byddwch chi'n gallu dal eich babi ar unwaith a mwynhau rhywfaint o amser croen-i-groen gyda'i gilydd.
Gallwch chi fwydo'ch babi ar y fron cyn gynted ag y dymunwch. Yn ddelfrydol, bydd eich babi yn cael ei borthiant 1af o fewn 1 awr i'w eni.
Trydydd cam esgor
Mae 3ydd cam esgor yn digwydd ar ôl i'ch babi gael ei eni, pan fydd eich croth yn contractio a'r brych yn dod allan trwy'ch fagina.
Mae dwy ffordd o reoli'r cam hwn o lafur:
- egnïol - pan gewch driniaeth i wneud iddo ddigwydd yn gyflymach
- ffisiolegol - pan na chewch driniaeth ac mae'r cam hwn yn digwydd yn naturio
Bydd eich bydwraig yn esbonio'r ddwy ffordd i chi tra'ch bod chi'n dal yn feichiog neu yn ystod esgor yn gynnar, felly gallwch chi benderfynu pa un fyddai orau gennych chi.
Mae yna rai sefyllfaoedd lle nad yw'n syniad da rheoli ffisiolegol. Gall eich bydwraig neu feddyg esbonio a yw hyn yn wir amdanoch chi.
Beth yw rheolaeth weithredol?
Bydd eich bydwraig yn rhoi chwistrelliad o ocsitocin i mewn i'ch morddwyd wrth i chi esgor, neu'n fuan wedi hynny. Mae hyn yn gwneud i'ch croth gontract.
Mae tystiolaeth yn awgrymu ei bod yn well peidio â thorri'r llinyn bogail ar unwaith, felly bydd eich bydwraig yn aros i wneud hyn rhwng 1 a 5 munud ar ôl ei geni. Gellir gwneud hyn yn gynt os oes pryderon amdanoch chi neu'ch babi - er enghraifft, os yw'r llinyn wedi'i glwyfo'n dynn o amgylch gwddf eich babi.
Ar ôl i'r brych ddod i ffwrdd o'ch croth, bydd eich bydwraig yn tynnu'r llinyn - sydd ynghlwm wrth y brych - ac yn tynnu'r brych allan trwy'ch fagina. Mae hyn fel arfer yn digwydd cyn pen 30 munud ar ôl i'ch babi gael ei eni.
Mae rheolaeth weithredol yn cyflymu'r broses o ddanfon y brych ac yn lleihau'ch risg o gael gwaedu trwm ar ôl yr enedigaeth (gwaedlif postpartum), ond mae'n cynyddu'r siawns y byddwch chi'n teimlo ac yn sâl. Gall hefyd wneud ôl-daliadau (poenau tebyg i cyfangiadau ar ôl genedigaeth) yn waeth.
Beth yw rheolaeth ffisiolegol?
Ni roddir pigiad ocsitocin, ac mae 3ydd cam esgor yn digwydd yn naturiol.
Nid yw'r llinyn yn cael ei dorri nes ei fod wedi stopio curo. Mae hyn yn golygu bod gwaed yn dal i basio o'r brych i'ch babi. Mae hyn fel arfer yn cymryd tua 2 i 4 munud.
Ar ôl i'r brych ddod i ffwrdd o'ch croth, dylech deimlo rhywfaint o bwysau yn eich gwaelod a bydd angen i chi wthio'r brych allan. Gall gymryd hyd at awr i'r brych ddod i ffwrdd, ond fel rheol dim ond ychydig funudau y mae'n ei gymryd i'w wthio allan.
Os na fydd y brych yn dod i ffwrdd yn naturiol neu os byddwch chi'n dechrau gwaedu'n drwm, fe'ch cynghorir gan eich bydwraig neu'ch meddyg i newid i reolaeth weithredol. Gallwch wneud hyn ar unrhyw adeg yn ystod 3ydd cam y llafur.
Last Updated: 07/06/2023 11:24:32
The information on this page has been adapted by NHS Wales from original content supplied by
NHS website
nhs.uk